Hayat Yaşamaya Değer mi?

Hayat yaşamaya değer mi? Soru hayat hakkında düşünen çoğu insanın aklına gelmiştir. Çoğunlukla olumlu cevaplara ulaşılmıştır. Zira bu felsefe sonucunda ölmeyi seçenlere rastlanmamıştır. Yalnızca felsefeden ölen de pek azdır. Bu sorunun hiç felsefe içermeyen şekilleri bulunur. Hayatın kötü ve acımasız yanlarından nasibini almış kimseler hayata isyan ederken düşünürler. Neden yaşıyorum? Nedir hayatın bana çektirdikleri? Hayat yaşamaya değer mi? Cevapların ekseriyeti yaşanmaya değdiğine ilişkindir. Özellikle felsefe içermeyen isyankar sorular havada kalır. Bir serzenişten öteye gidemez.

Hayatı genel özellikleriyle düşünen, onu sorgulayan, görünenin arkasına ve ötesine kafa yoran çabalarda bazen farklı cevaplara ulaşılır. Ancak yine de hayatın yaşanmaya değer olduğu cevabı çoğunluktadır. Burada söylenmesi gereken önemli bir durum daha vardır. Hayatı yaşayanlar belki de yaşamayı olumlayıcı, destekleyici nitelikteki çalışmaları onaylıyor ve yayıyorlardır. Yani filozof “hayat yaşamaya değer değil, ölmek gerek” dediği için dışlanıp, yaşayan kalabalıklarca unutuluyor olabilir. Kamuoyunca talep gören filozof ve yazarlar arasında hayatın yaşanmaya değer olmadığını düşünen meşhur bir filozof yoktur. Zaten böyle düşünen bir kimse insanlara fikrini yayıp ölmelerini istemez. Böyle bir sorunun dışarıya sorulması da böylelikle saçma hale gelir. Sorunun olumsuz bir cevabı mümkün olamaz. Ancak fikir yürütmelerinde basamak olacak bir varsayım türetilebilir. Yaşanmaya değer olmadığını düşünen kişi karşısındaki ile bu konuyu tartışamaz. Yaşanmaya değer olmayan bir hayatta hayata ilişkin en önemli etkinlik yürütülmez. İletişim kurulmaz.

Herhangi bir yerde bu sorunun cevabını aramak çelişkili bir iştir. Soruyu sorabilmek dahi hayatı yaşamaya tam bir örnektir. Bir edim olarak savunulan” yaşamın değerini sorgulamak” hayatta olmaktır. Soruyu sorarak çevresinden farklılaşan ve değer yargılarını sorgulayan kişi hayatın en büyük özelliğini taşımaktadır. Hayatı hayat için sorgulamaktadır. Kısacası, hayatın değerini sorgulayan kişi hayati bir iş çevirmektedir. Yaşanmaya değer olmadığını düşünmekteyse de bunu uygulamaya koymaz. Onu oraya götüren de, olumsuz düşünmesini sağlayan da hayatın kendisidir. bak. dmy.info/Hayat-Nedir bak: dmy.info/ Hayat boş mu? bak.Hayatın Anlamı

Hayatın Yaşamaya Değer mi Sorusuyla İlgili Sözler

Sorgulanmayan hayat yaşanmaya değer değildir. Sokrates

Hayatta değere ilişkin dört soru var, Don Octavio. Kutsal nedir? Ruhlar ne ile yapılmıştır? Yaşanmaya değer ve ölmeye değer olan nedir? Hepsinin cevabı tektir. Sadece aşk. Lord Byron

Hayat bizim yaptıklarımız demek olduğu için yaşanmaya değer olduğunu söyleyebiliriz. William James

Hayat yaşanmaya değer mi? Bu bir embriyonun sorusudur, ancak bir insanın değil. Samuel Butler

Yazmak bir köpeğin yaşamıdır. Ama yaşanmaya değer olan tek yaşamdır. Gustave Flaubert

Bana öyle geliyor ki: yeryüzündeki yaşam en büyük heyecan kaynağıdır. En büyük görsel güzellik ve en büyük entelektüel ilgi kaynağıdır. Hayatı yaşanmaya değer kılan çoğu şeyin en büyük kaynağıdır. David Attenborough

Aristoteles ya da filozofların ne dediği önemli değildir. Hiçbir şey tütüne eşit değildir. İyi bir yaşamın tutkusudur ve tütünsüz yaşam yaşanmaya değildir. Moliere

Yaşamaya değer birçok şey vardır. Ölmeye değer birkaç şey vardır. Öldürmeye değer bir şey yoktur. Tom Robbins

Hayatı yaşanmaya değer kılan karşılaştığımız hayatlardır. Guy de Maupassant

Hayat Yaşamaya Değer mi?

Ütopya Nedir Ütopyalar Nasıl Olur

Ütopya Nedir

Ütopya Latince utopia Siyasi bir ideali ifade etmek için tasarlanan hayali ülke. İngiliz yazar ve siyaset adamı  Sir Thomas More’un 1516 yılında tamamladığı aynı adlı eseriyle meşhurdur. İsim Yunanca eu- iyi ve topos- yer kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşmuştur. More eserinde Atlantik Okyanusu’ndaki kurgusal ada toplumundan bahseder.”Ütopya” terimi maksatlı toplumları kast etmek için kullanılmıştır. İdeal bir toplum oluşturma etkinliklerini veya edebiyattaki kurgusal betimlemeleri de anlamında barındırır. Ütopyanın karşıtı distopya(dystopia) dır. Kötü yer anlamına gelir. bak. dmy.info/devlet-nedir

Avrupa dillerinde ideal devlet ya da yer anlamında kullanılırken Türkçe sözlüklerde “Gerçekleştirilmesi olanaksız tasarı ya da düşünce, hayal-Bilimsel olmayan” anlamı verilmektedir. Bilinen ilk ütopya(ideal devlet tasarımı) Platon’un Devlet adlı eseridir. Diyalog ve kurgunun iç içe olduğu bu eserde katı sosyal sınıflar bulunur. İnsanlar altın, gümüş, bronz ve demir sosyo ekonomik sınıflarına mensuptur. Altın sınıftaki insanlar 50 yıl eğitim görür ve oligark- felsefi krallar olurlar. Oligarkların bilgeliğiyle kaynaklar adil dağıtılacaktır. Devlette çok az kanun bulunur ve avukat yoktur. Savaşmak içinse vatandaşları değil, kiralık askerleri öngörür. Platon’un Sicilya civarlarında politik maceraları olduğu ve başarılı olamadığı bilinmektedir. Uygulamada başarısız olsa da eseri “Devlet”, 2000 yıl boyunca konusundaki tek yapıttı. 16. yüzyılda Thomas More ideal devlet tasarımına “ütopya” adını veren ilk yazardı.1516′da yayımlanan eserde bir ada devletinde işçi toplumu düşlemekteydi. Bu terimin yayılmasına ve daha çok ideal tasarımlar yapılmasına yol açmıştır. Bazı ütopyalar:

• Devlet (mö. 380 ),  Platon


• Panchaea (mö.3.yy.), Euhemerus  Arap yarımadasında bir devlet düşlemektedir.


• Tanrıkent ( 413–426), Augustinus Kudüs’te bir sonsuz şehir düşler. Hristiyan ütopyaların fikir babasıdır.


• Tao Hua Yuan, (421 AD) Çin entellektüelleri için düşünülmüştür.


• El- Medine El Fazıla (874-950)- Farabi, Platon benzeri bir ideal devlet kurar. Filozof devlete kılavuzluk eder.


• Ütopya(1516)- Thomas More


• Gargantua (1532), François Rabelais  Thélème adlı bir topluluk düşlemektedir. Sevgi ve eğlencenin dönüşümüne odaklı edebi bir eserdir.


• La Città felice (1553) – Francesco Patrizi


• Güneş Şehri (1623) ,  Tommaso Campanella


• Yeni Atlantis (1627), Francis Bacon


• Erewhon (1872)  Samuel Butler


• News from Nowhere (1892), William Morris, “Hiçbiryer”  adlı politika olmayan yerdir. Ortak mülkiyet ve üretimin demokratik kontrolü vardır.


• bak. İngilizce- Planlanmış Şehirler.  bak. İnsanlığın geleceği

 

Ütopya Nedir Ütopyalar Nasıl Olur

Gülmek Nedir? Komedi Felsefesi

Gülmek nedir

Gülmek:  Hoşuna ya da tuhafına giden olaylar, durumlar karşısında, genellikle sesli bir biçimde duygusunu açığa vurma. komedi/komedya:  Fransızca comèdie a.a. ~ EskiYunanca kōmoidía- kōmos: köy eğlencesi, festival, her çeşit kaba ve gürültülü eğlence (< EYun kōmē köy ) + EYun oidía şarkı söyleme ” odeon/ gülünç :   külünç maskaralık (isim)gülünç/gülüncek 1. maskaralık, 2. maskara, kendisine gülünen kişi; gülmeyi mucip olan (sıfat)/

Mizah, komedi, güldürü isimleriyle anılan etkinliği inceleyeceğiz. Gülmeyi ve eğlenmeyi tetikleyen belli zihinsel deneyim yatkınlığına mizah ya da güldürü adını verebiliriz. Gülmek: gıdıklanmak, komik öyküler ya da düşünceler ile ortaya çıkabilir. Genellikle iyi duygusal durumların belirtisi olarak kabul edilir. Bazen utanma, özür, kafa karışıklığı da gülmeye yol açar. Gülmek beyin tarafından düzenlenir. Sosyal etkileşim içinde niyet ve yatkınlığı belirgin kılar. İletişime duygusal bir içerik katar. Grup olmanın sinyali olarak da kullanılır. “Ötekiler” ile onaylanma ve olumlu etkileşim belirtisi verir. Olumlu bir geri bildirim olduğundan bulaşıcı özelliği de bulunur. Düşünsel içeriğe sahip olmasa da ötekilerin gülmesi gülmek için yeterli olabilir. Gülme bilimine “gelotoloji” denir. Gülmekle ilgili birçok teori ve analiz vardır. Bunların çoğu gülmeyi sağlıklı ve ruhsal bir etkinlik olarak betimler. Gülmenin bir tanrı hediyesi olduğu yönünde fikirler mevcuttur. Gülmek “mistik” ve gizemli olarak da görülmüştür. Orta çağ skolastisizmindeki gibi (bakınız Gülün Adı) bir acizlik belirtisi olduğu, pek az savunulmuştur.

E.B. White, “mizah bir kurbağa gibi parçalarına ayrılabilir, ama ayrılırken ölür: içindekiler ise saf bilimsel akıl hariç her şeyi teskin edicidir” demiştir. Arthur Schopenhauer ise komik ve mizahi olanı ayırmış, İngilizce, Fransızca ve Almancadaki humour/comic farklılığını anlatmıştır. Nedensellik ve sezgisellik arasındaki çatışmanın sonucu olan bir etkinlik tasavvur eder. Eski Yunanda Platon, Philebus diyalogunda: “saçma olanın kaynağı güçsüzün cahilliğidir, güçsüz kendisiyle alay edildiğinde karşılamaktan acizdir” der. Aristoteles, Poetika adlı eserinde iğrendirmeyen çirkinliğin mizahın kökü olduğunu söyler. İslam felsefesinde Farabi, İbni Sina, İbni Rüşd, Yunan komedisi yerine Arap referanslı bir mizah betimler. Onlar için güldürü/komedi “yerme sanatı”dır. Eğlence, saçmalık ya da aşağılama yerine bir azarlama sanatı olarak tahayyül etmişlerdir.

Ortalama bir bebek günde 300 kez gülümserken, yetişkin 20 kez gülümser. Bebekler 4 aylıkken gülmeye başlar. Ancak 20 günlükken benzer bir yatkınlığa sahip olduğu bilim çevrelerinde araştırılmaktadır. Konuşma bilmeden, görme ve konuşma yetileri olmadan doğan bebekler dahi gülme yeteneğine sahiptir. Nörofizyolojiye göre Beyindeki ventromedial prefrontal cortex adlı bölümün endorfin salgılaması gülmekle alakalıdır. Kortizol ve efinefrin gibi stres hormonlarında belirgin azalma sağlar. Endorfin, fiziksel acıları da kısmen dindirir. Gülmenin bağışıklık sisteminin de etkin çalışmasında etkisi vardır.

Sigmund Freud, gülmenin tansiyonu düşürdüğünü ve ruhsal enerji salgıladığını söyler. John Morreall, gülmenin biyolojik kökenini, “tehlikenin geçmesi” karşısında paylaşılan bir etkinlik, olarak tanımlar. Nietzche tam aksine düşünür. Ona göre gülmek varoluşsal yalnızlığa yönelik bir harekettir. Yalnızca insanların hissettiği ve ölümlülüğe yönelik bir etkinliktir. Henri Bergson da bu konuda kayda değer çalışmalar yürütmüştür. Bergson’a göre gülmek işbirliksel bir etkinliktir. Toplumsal ve ahlaki bir yeri vardır. İnsanlara kusurlarını bertaraf etme ve ortak paydada davranışları uzlaştırma şansı verir. Komik olaylara güleriz çünkü bu durumlar hayatın sert, mekanik ve zorlu bir düzeni olduğu izlenimi verir. Herodot gülenleri üçe ayırır. Yanlış yapmaktan masum olup, zayıflığını göremeyenler; deliler ve aşırı öz güvenliler. Gülmekten bahsederken cezalandırmayı da akla getirir. Ona göre gülmek görmezden gelmektir. Tanrılar gibi üstünlüklerin alt edilmesidir ki bu tanrıların hoşuna gitmez. Hobbes ise gülmeyi anlık zafer olarak betimler. Ona göre kendi üstünlüğümüzü diğerlerinin zayıflığı karşısında gördüğümüz zaman ortaya çıkan zafer hissidir.

Kısaca özetlemek gerekirse gülmek hakkında çok çeşitli görüşler mevcuttur. Gülmek birçok özelliği içinde barındırır. Bir zafer algısı, sosyal işbirliği, avuntu ve de psikolojik savaş aracı olabilir. Hepsini içinde barındırmıştır. Birçok işin tek bir harekette birleşmesi de hayatın optimum güç anlayışından ileri gelir. Çok saçma gelebilir. Neden aşağılama, onaylama ve sevgi için aynı etkinliği kullanıyoruz? Enerjinin tasarrufu en önemli etken olabilir. Gülmek çok kazançlı bir etkinlik olabilir. Çok yakmaz. Basittir. Çok işlevlidir. Hangi yönünü kullanırsanız kullanın, bunun da fazlasının zarar olduğunu unutmayın. Bir de: hiçbir şey yoktan var olmaz. Her şeyin bir getirisi ve götürüsü vardır. Gülmek ve ağlamak gibi. Bu alışverişi dikkate alıp her şeyin etkisi ve tepkisini hesap ederek yaşam gerekir. Bak.dmy.info/hayat-nedir/

Gülmek Nedir? Komedi Felsefesi

Mevlana Felsefesi Düşünce, Fikir ve Anlayışı

Kısaca Hayatı

Mevlana felsefesi, Muhammed Celâleddin-i Rûmî (30 Eylül 1207- 17 Aralık 1273) nin hayat anlayışı ve takipçilerinin yorumlarıyla şekillenen “Mevlevilik” yolunun kaynağıdır. Bugün Tacikistan sınırları içinde kalan Vahş (Farsça: وخش; Tacikçe: Вахш) kasabasında doğmuştur. Annesi, Belh Emiri Rükneddin’in kızı Mümine Hatun; babaannesi, Harezmşahlar hanedanından Türk Prensesi, Melîke-i Cihan Emetullah Sultan’dır.Babası, ‘alimlerin sultânı’ unvanı ile tanınmış, Muhammed Bahâeddin Veled; büyükbabası, Ahmed Hatîbî oğlu Hüseyin Hatîbî’dir.”Efendimiz” manasına gelen Mevlânâ adı, kendisine karşı duyulan büyük saygının belirtisi olarak verilmiştir, dönemin İslâm kültür merkezlerinden Belh kentinde hocalık yapan ve Sultan-ül Ulema (Alîmlerin Sultânı) lakabıyla anılan Bahaeddin Veled’in oğludur. Mevlânâ, babası Bahaeddin Veled’in ölümünden bir yıl sonra, 1232 yılında Konya’ya gelen Seyyid Burhaneddin’in mânevi terbiyesi altına girmiş ve dokuz yıl O’na hizmet etmiştir. 1273 yılında vefat etmiştir.

Mevlana Felsefesi

Hakkında pek çok bilgiyi webde bulabilirsiniz. Onun en ihmal edilen yönü felsefi yönüdür. Bunu anlatmaya çalışacağız. Kamuoyunda bilinen “gel, ne olursan ol, gel” cümlesiyle tanınan anlayışı ile başlayalım. Mevlana’nın en meşhur yanı onun ulusal ve etnik sınırları aşan anlayışıdır. Kendisi de şehirden şehire göçen Mevlana, büyük Moğol akınları ile karışan etnik unsurlar arasında bu görüşü edinmiştir. Birçok millet yeni yerlerde yeni insanlarla karşılaşıyor ve yeni anlayışlar geliştirmek durumunda kalıyordu. Mevlana böyle bir ortamda batıda ancak 700 yıl sonra ulaşılacak bir hümanizm oluşturmuştur. İnsanlığın tam bir sentezi içerisinde birey, halk ya da ırk anlayışını aşmıştır. Ona göre her şey ilahi olanın farklı görünümleridir. Herhangi bir ayrım gözetilemez.

Mevlana evrim anlayışına sahiptir. Ona göre “ilahi ben” den çıkan ruh evrimsel bir sürece girer. Süreç aynı “ilahi ben” e  yaklaşarak devam eder. Evrendeki tüm madde bu yasaya uyar.  Madde ilahi kaynağına doğru evrilmek ve ona katılmak için içsel bir dürtüye uyar. (Mevlana buna “aşk” diyor) Ona göre bu sürecin belli bir amacı vardır. Tanrıya ulaşmak. Hayatın amacı ve varoluşun temeli tanrıdır. İlahi olandan kopan ve ona dönmeye çalışan hayat evrimi vardır. Bu biyolojik bir dönüşümden ziyade, ruhsal bir evrim düşlemektedir. Var oluş algısına ve tanrı bilincine sahip olmayan insan hayvana benzer. Doğru bilinç onu ilahi yapar. Fikirlerinin modern zamanlarda Henri Bergson’u, antik zamanlarda da Platon’u anımsattığı söylenir. Evrensel ruhun, varoluşun çeşitli aşamalarında çalışması hayatın genel bir görünümüdür. İbn-i Sina ve Farabi de “aşk” anlayışına benzer bir evrensel çekim gücü betimlemişlerdir. bak.dmy.info/iyi-insan/

Bir şiirinde: “Ben de cansız varlıktan öldüm [maden olarak], biten, boy atıp gelişen nebat [bitki] oldum; nebatken öldüm, hayvan şekliyle baş gösterdim.”Hayvanlıktan öldüm, insan oldum; artık ölüp azalmaktan, noksana düşmekten ne diye korkacakmışım?”Bir daha hamle edeyim de insanken öleyim; böylece melekler âleminde kol kanat çırpayım.”Melek olduktan sonra da ırmağa atlamak gerek; `Her şey yok olur gider, ancak O’nun zâtıdır kalan’.”Bir kere daha melekken kurban olayım da o vehme gelmeyen yok mu, o olayım. “Yok olurum, yok olurum da erganon [org] gibi, `Gerçekten de biz dönüp ona varanlarız’ derim.”

Divan adlı eserinden Mevlana felsefesi rahatlıkla görülebilir: “Hiçbir şeyden haberi olmayan cansızlardan, gelişip boy atan bitkiye, bitkiden yaşayış, dertlere uğrayış varlığına. Sonra güzelim akıl-fikir, ayırt ediş varlığına geldin; ondan sonra da beş duyguyla altı yönün dışına varacaksın.” “İnsanoğlu önce cematlarda (cansızlarda) zuhur etti, sonra cematlardan nebatlara geçti. Yıllarca o fidanlardan bir fidan gibi yaşadı, çok farklı olan cemat halinden habersiz. Nebati halden hayvani hale geçince, nebat halinden hiç bir şey hatırlamadı, nebatlar âlemine duyduğu meyilden başka. Bilhassa ilkbahar ve çiçekler açtığı zamanda. Yine biliyorsunuz ki Ulu Yaratıcı insanoğlunu hayvan durumundan insan haline çıkardı. Böylece insan iklimden iklime geçti, şimdiki gibi akıl irfan ve kudret sahibi oluncaya kadar. Evvelki akıllarından hiç bir hatırası yoktur, şu anki akıl durumu da değişecektir.”

Mevlana aktardığı bir öyküde algının güvenilmezliği ve duyu dünyasının belirsizliğine işaret ediyor:

Hintliler, karanlık bir ahıra bir fil getirdiler ve daha önce hiç fil görmemiş olan halka onu göstermek istediler.Hayvanı görmek için o kap karanlık yere bir sürü insana toplandı. Fakat filin konduğu ahır o kadar karanlıktı ki, fili görmenin imkanı yoktu. O zifiri karanlık yerde insanlar ellerlini uzattılar ve filin nasıl bir hayvan olduğunu anlamak için orasına burasına dokundular.İnsanlardan birisi, filin hortumunu elledi. “ Fil nasıl bir hayvandır?” diye sorunca, “Fil, bir oluğa benzer.” Dedi.Başka birisi filin kulağını elledi, “Fil bir yelpazeye benziyor.” Dedi.Bir başkası hayvanın ayağına dokundu, soranlara, “Fil bir direğe benziyor.” Dedi.Bir başkası filin sırtını ellemişti, “Fil bir taht gibidir” dedi.Başkaları da filin neresine dokunursa hayvanı nereye benzettiyse, ona göre anlatmaya koyuldu. Herkes farklı şeyi gördüğü için farklı şeyi anlattılar.Duygu gözü, ancak avuca benzer; avuç bütün fili birden elleyemez ki gerçeği anlayabilirsin! Deniz gören göz başka, köpüğü gören göz başka. Köpüğü bırak da denizi gören göz olmaya bak. dmy.info/hayat-nedir/

Mevlana Felsefesi Düşünce, Fikir ve Anlayışı

Rönesansta Felsefe- Piskopos Cusa'lı Nikola- Öykülenmiştir

Rönesansta felsefe algisini biyografik bir oykuyle betimleyecegiz. Cusa sehri dogumlu psikopos Nikola’ nin hayati vesile olacaktir. Kusa’ da doğmuştu, Almanya’ ya yakın. Kusalı Nikola diye bilinirdi. Şu an 1464 yılında, İtalya’da, yaşlı bir adamdı. Ama geçmişte çok farklı yerlerde bulundu. İnsanlar onu filozof, hukukçu, astronom, politikacı, teolog olarak tanıdı. Kilise hukukunda doktora yapmış, çok iyi bir eğitimden geçmişti. Hayatı boyunca birçok olay yaşamıştı. Maceralı bir hayat sürmüştü. Tanrıyı aramış, onu hissetmişti. Şu an da onu hissediyor. Hep bahsettiği bir anısını, hatırladıkça tekrar yaşıyor. Tanrı ile olan anısını. Gemideki zamanlarını hatırlıyor.

Mevsim bahara dönmeye çalışıyordu. 1440 yılıydı, hava soğuktu. Nikola ve diğer papalık görevlileri Konstantinopol’den yola çıkmışlardı. Floransa’da toplanan ekümenik konsülden yolcular getirmişlerdi. Bu toplantıda Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birleştirilmesi konuşulmuştu. Yunan heyeti Türklere karşı yardım alabilmek için papanın zorlamalarına boyun eğmişti. Araf, Efkaristiya, papalığın üstünlüğü gibi konularda Katoliklerin dedikleri kabul edilecekti. Her ne kadar Bizans’a dönüldüğünde bunlar işleme konmasa da, Türk ordusu surların dibinde cirit atıyorken papaya dayı demek gerekiyordu.

Söylentilere göre konsülün geçen sene toplandığı yerlerde veba varmış. Zaten hastalık nedeniyle yeri değiştirilmiş. Acaba bize de bulaşır mı dedi. Nikola ölmekten korkuyordu. Hayatını adadığı tanrı sevgisine güveniyordu. Ölüm onu tanrıya daha da çok yaklaştırdı. Yine bir gün tanrıyı düşünüyordu. Marmara’da sallana sallana ilerleyen geminin güvertesinde felsefesini gözden geçirip tanrıyı vurguluyordu. Bu sırada yaşadığı anı tüm hayatını etkiledi. Son anlarında da hep bunu düşündü.

Tanrı düşüncelerine kadar işlemişti. Mantık kullanıyor, tanrıyı öncüllerinden biri olarak görüyordu. Düşündü de düşündü. “ilahi aydınlanma” dediği bir ruh hali yaşadı. İnsanın sonsuzluk ve ilahiliği akılla kavrayamayışını düşündü. Bilimin sınırları yeniden çizilmeliydi. Cehalet ve bilimin sınırları karışıktı. Belirlenemezdi. Ancak nedensellik ve ilahi akıl birlikte olursa tanrıyı anlayabilirdik. Zıtların birliğine inandı. Öğrenilmiş Cehalet adındaki eserini de bu sentez fikrine adadı. Diğer eserlerinde de ilahilikten payını alan insan aklının tanrıyı bilebilmesinin imkanını yazdı. Bilim ve tanrı arayışının birlikte yürütülmesini savundu.

Papalık adına çalışıyordu. Piskoposluk yapmıştı. Katolik kilisesinin mesajlarını dünyaya iletiyordu. En çok da Doğu Roma- Bizans Devleti’ne iletmişti. Bu mesaj önemliydi, çünkü dinleseler devlet kurtulabilirdi. Gerçi tanrının işi gibi olan Türkler İtalya’ya bile çıkmışlardı. Çok büyük bir güç toplamışlardı, karşı çıkılamazdı. Papa bundan faydalanıp Bizans’ı kendine çekmiş, hiç de yardımcı olmamıştı. Ama bu tanrının isteğiydi galiba. Papa yanlış yapmaz. Zaten Bizans’ın ne mal olduğu torunlarının ünvanlarını satmasından belliydi. Son topraklar da kaybedilince Avrupa’daki hanedan ailesi “Konstantinopol hükümdarı” ünvanını Katolik soylulara satmıştı.

Konstantinopol’ü kaybetmeden 16 yıl önceki imparator John 8. Palaiologos’u hatırladı. Konsülde papanın koşullarını kabul etmişti. O eski ihtişamlı günleri düşlüyordu. Duruşundan anlamıştı. Hala, Roma imparatoruymuş gibiydi. Atina’daki Akademi ve felsefe okullarının kapatılışını düşündü. Bin yıl olmuştu ama bir etkisi olmalıydı. Gerçi o filozoflar da dinsizdiler. Tanrı olmadan felsefe olur mu? Neyse Bizans Devleti bu kadar zor çöktü, bin yılda. Zaten Bizans kelimesi de çöküş anlamında kullanılıyordu. 8. Palaiologos da çökmüştü, geçmişte yaşıyordu.

Antik Roma’nın adını aldıkları kadar uyum gücünü de almışlardı. Ama galiba yolda bırakmışlardı. Hala Ortodoksluk uğruna, biz ayaktayız demeye çalışıyorlardı. Halbuki ellerinde kalan birkaç kara parçasıydı. Gerçeği göremediler. İtiraf edemediler. Öğrendikleri bir şey varsa o da büyük Bizans’tı. 3 bin yıllık bir miras vardı. 3 bin yıl duran 3 daha durur, diye düşündüler. Kabullenmek zenginliğine hiç sahip olamadılar. Cahillik işte. Zaten cehalet görmezden gelmektir. Kendini avutmaktır. Yüzleşmeye cesareti olan herkese zeki denir. Bizans kaybettiği topraklardan kaçıp büyük mazisine sığınmıştı. Şanımız yürüsün diye hiçbir şeyden el çekmiyorlardı. Halbuki güzel papamızın davetine yanıt verseler, şurada rahat rahat yaşasalar ne olurdu? Neyse, tanrı papayı ve felsefeyi korusun.

Rönesansta Felsefe- Piskopos Cusa'lı Nikola- Öykülenmiştir

Orhun Abideleri'nin Yazılışı- Hikayelenmistir

732 yılında orta Asya’nın ortasında bir kervan ilerliyordu. Son zamanlarda geçen kervanlara göre küçük ve ilginç bir gruptu. Hepsi gürbüz bozkır atlarının üstünde tırıs gidiyorlardı. Görenler elçi ya da kağanın adamlarıdır diyordu. Muhafızlarla çevrelenmiş adamlar dikkat çekiyordu. Uzun sakallı, renkli giyimliydiler. Buralı olmadıkları belliydi. Bir kere içine kapanık, sinik görünüyorlardı. Bozkırda talepkar olacaksın, yırtıcı görüneceksin. Kurt kanunu geçerli burada. Dişini göstermen gerekir. Bu adamlarda bu yoktu. Heybelerinde Köktürk alfabesi ve karşılıklarıyla ilgili evraklar taşıyorlardı. Biraz erzak ve bazı yontma araçları da vardı. Tabgaç, yani Çin imparatorunun bir jestiydi bu. Türkleri sakin ve zararsız tutabilmek için ne gerekirse yapardı.

Çinliler yazı yazmakta çok iyiydiler. En basit adamları bile yazmayı biliyordu. Savaşmayı bildikleri pek söylenemezdi. Zira Bilge Kağan ve kardeşi Kül Tigin birkaç adamıyla büyük Çin birliklerini alt etmiş, Köktürk devletini kurmuşlardı. Ne yazık ki kahraman Kül Tigin vefat etmişti ve kağan, kardeşinin adına bir anıt dikmek istiyordu. Çinliler bunu bir fırsat bilerek, taş yontucu ustalar, heykeltıraşlar, ipek ve hediyeler yollayıp kağanı onurlandırmışlardı.

Büyük taşlara yazılar yazılacaktı. Köktürk sınırlarında okumayı bilen pek azdı. Göçebe bir hayat sürülüyor, hayatlarını sırtlarında taşıyorlardı. Kitap taşıyıp muhafaza edecek bir konumları yoktu. Hem ekonomik bir tarih, hem de okuyamasalar bile görüp hatırlayacakları bir abide yaratılacaktı. Orhun Nehri’nin eski yatağında yakınlardaki gölün az ötesinde bir taş dikilecekti. Tam Kül Tigin gibi bir yiğide layıktı. Bilge Kağan hemen iki yıl sonra kendisine de bir anıtlar kompleksi kurduracaktı. Çevresinde heykeller, balballar, çadırlar olacaktı. Bu fikir vezir Tonyukuk’un teşvikiyle Bilge’nin kafasına yatmıştı. Lakin bu ilk taşın yazıcıları nerede kalmıştı? Çin dediğin şurası, ama Türk atlısıyla tabi. Vezir Tonyukuk yolda başlarına bir şey mi geldi diye endişeleniyordu. Bozkır bin bir tehlikeyle dolu. Hemen Yollug’a yolda karşılamalarını söyledi. Bilge’nin yeğeni ve eski hakan Kapağan’ın küçük oğlu Yollug Tigin bir bölük askerle yola çıkarak yontuculara gidecekleri yere kadar eşlik etti. Yolda Köktürkçe bilen Çinlilerle konuştular.

-              Biz de sizi kurda kuşa yem oldu sandık. İyi ki Türk atlılarla denk gelmediniz, yem olmaktan beter olurdu. Yanınızdaki savaşçılara dua edin.

-              Merak etmeyin prens Yollug, bizim de elimiz armut toplamıyor.

-              Armut mu? O ne? yine bir Çin hilesi mi. Atam Bilge sizin bu oyunlarınıza karşı beni uyardı. Siz ancak savaştan anlarsınız.

-              Yalnız şimdi ağıt ve dinginleşme zamanıdır. Biz de kağanın emrindeki zanaatkarlarız.

-              Tabgaç sınırındaki piyadeleri düşünüyorum da, daha bizi fark etmeden balbalı dikilirdi. Hey gidi günler. Atlı okçularımıza kimse karşı duramaz. Rüzgar gibi geçeriz.

-              At ve ok bir araya gelince çok güçlü oldukları gerçek. Peki prensim, öldürüp malını almaktan başka ne yapabiliyorsunuz? Yağmadan başka ne bilirsiniz? Cüüretimi mazur görün.

O an prens düşündü. Ne yapabiliriz dedi. Ama çok kurcalamadı. Bozkır hayatı basittir. Böyle Çin entrikalarına gelmemek lazımdı. Zaten prensin ömrü yollarda geçmişti. Hiç eylemleri neden yapıyorum diye düşünmemişti. Ataları ona ne gösterdiyse öyle devam etti. Hiç sorgulamamıştı. Yaptıklarını yargılamamıştı. Bir keresinde bir Kırgız obasına saldırıp yanlışlıkla çocukları vurmuşlardı. O zamanı düşündü. Merhamet en felsefi uğraşıydı.

Yollug, on beş atlıya liderlik ediyordu. Kuzeye doğru epey yol yapmışlardı. Bir gece baskınıyla intikam alacaklardı. Kırgızlar savaşta olduğundan obada pek az asker vardı. Önce dışarıda bekleyen iki adamı okladılar. Fazla ses çıkınca millet uyandı. Adamlar oklarını alıp saldırmaya başladı. Yapacak bir şey yoktu. Hemen çadırların etrafında bir çember oluşturup ok yağdırmaya başladılar. Oklar sesleriyle geceyi geçiştiriyordu. At üzerinde, hareket halindeki atlı oklarını atıyor, yerdeki adam onu yalın ayak yakalayamıyordu. Bırakın yakalamayı daha fark edemeden birkaç ok birden yiyordu. Üzengi adlı muhteşem buluş sayesinde ellerini kullanmadan atı yönlendiren Yollug ve adamları, acemiliğe vurdular bu katliamı. Ama bozkırda olan şeylerdi bunlar. Teselli buldu. Hemen çadırlara girdi. Bir anne kucağında bebeğiyle ölmüştü. Normalde çocuklar öldürülmez. Bozkırın da kanunları var. Ama ok adres bilmiyor. Annenin karşısında bir samur kürk gördü. Bozkırda böyle şeyler altından değerlidir. Onu aldı, diğer askerler de ganimetleri aldılar. Yola çıkarken hata yaptığının farkında olan Yollug, acemiliğine vurdu her şeyi. Bozkırda oluyor böyle şeyler dedi. Sonra tüm bu vahşet yaşanmamış gibi kendi çadırlarına döndüler. Samur kürkü omzundan çıkarmıyordu. Ganimetlerden kumaş topunu eşine verdi. Birazını da kendi çocuğunun üstüne örttü. Bozkırda olan şeyler işte.

732 yılındaki Yollug farklıydı artık. Artık yaşamanın kurdu olup çıkmıştı. Edebiyat ve siyaset öğrenip devlet işlerine hemhal olmuştu. Amcası kağanla da iyi geçiniyordu. Hatta onun sonsuz taşlarını yazmasını istemişti. Hem de onun ağzından. Neyse ki taşların yanına gelindi. Üstünde durduğu kaplumbağa biçiminde kaideyle 4 metre boyunda, yukarı çıktıkça incelen, alttaki gövdesi bir metreye 30 cm eninde dört taraflı “Kül Tigin” taşı onları karşıladı. Hemen işe koyulup 20 günde bitirdiler. Yollug 20 gün boyunca amcası Bilge’nin ve zaman zaman kendisinin ağzından olayları anlattı. Çinliler de yazdılar.

"bunça bitig bitigime kül tigin atasa yollug tigin bitidim. yigirmi kün olurup bu taşga bu tamka okop yollug tigin bitidim.”

*Hayatın Anlamı- Hayatin Ben Tarafi adlı kitaptan alıntıdır.

Orhun Abideleri'nin Yazılışı- Hikayelenmistir

Sokratesin Ölümü

Sokratesin Ölümü (Milattan önce 399)

Sokrates, milattan önce 469’da doğduğunda bir taş isçisinin oğluydu. Kendisi de taş işçisi oldu. Babasından öğrendiği sırları uyguluyor, Atina yakınlarındaki taş ocaklarında ustalık yapıyordu. Emekli olduktan sonra hayattaki en önemli iş dediği felsefe tartışmakla uğraştı. Emekli, beyaz giyimli, sandaletli bir adam çarşıda pazarda insanlarla konuşuyor. Fikir geliştiriyordu. Kimseyi rahatsız etmiyordu. Herkes ona bir şeyler danışırdı ama o sürekli “ben hiçbir şey bilmediğimi biliyorum” derdi. Çok mütevazı adamdı.

Gençlere, öğrenme tutkusu olan insanlara öğretmenlik yaptı. Bunu iş olarak değil hayat olarak yapıyordu. Emekli adamın uğraş bulma hevesini bilenler bilir. Sokrates kendini eğlendirecek çok yer, çok imkan buldu. Onun kişisel merakı felsefe, insanların en ihtiyaç duyduğu şeydi. Sorular sordu, cevaplar vermek yerine insanların vermesini sağladı. Buna da “doğurtma” dedi. Hiç düşmanlık beslemedi, kimseye karşı hareket etmedi. Karşısında olduğu bir şey varsa o da insanlığın kendi kendini yok etmesiydi. Zalimliğin, bencilliğin, açgözlülüğün sorgulanmasını istedi. Bunu sadece çarşıda pazarda konuşarak yaptı.

Sokrates’in içinde yaşadığı Atina Devleti dış işlerinde problemliydi. Doğudan Persler, diğer yönlerden de Yunanlılar iktidar mücadelesi içindeydi. Sparta ve müttefiklerine karşı mağlup olunmuştu. Savaşlar ve siyasi mücadeleler demokrasi- halk gücü ile yönetilen devleti zor durumda bırakıyordu. Çareyi demokratik diktatörlükte buldular. Böylelikle hem uygar vatandaşlarını gücendirmeyecek hem de iç ve dış tehditlere karşı güç toplayacaklardı. Yalnız kulaklarına bazen soru sormak, tartışmak, sorgulamak gibi kelimeler geliyordu. Böyle şeyler itaat ve hizmeti aksattığından engellenmeliydi. Bu kelimeleri çok sık kullanan yaşlı bir adam iyice dikkat çekmeye başlamıştı. Sokrates adlı taş ustası bunları dilinden düşürmüyordu. Bir de Delphi’deki kahinle ilgili bir hikaye vardı. Güya kahine en bilge kişi kimdir diye sorduklarında Sokrates adlı çulsuzu söylemişti. Üstelik bu adam ben cahilim diye ortalarda dolanan bir zındık!

Neyine güveniyordu ki? Hemen mahkemeye çıkarıldı. Korkup özür dilemesi ve iktidarı sorgulayanlara ibret olup sinmesi bekleniyordu. Ama o beklenmeyen bir şey yaptı ve mahkemenin üstüne, üstüne gitti. Konuştukça konuştu. Atina gençliğinin aklını karıştırmak, devletin tanrılarına inanmamak ile suçlanıyordu. Halbuki o adalet ve iyilik yargılarının yanlışlığına dikkat çekmiş, kendi toplumu için, kendisiyle eleştiri yapmıştı.

“Beni suçlayanların üzerinizde nasıl bir etki bıraktıklarını bilemem, Atinalılar; ama öylesine inandırıcı konuştular ki, neredeyse bana kendimi unutturdular; ve gene de söylediklerinin hemen hemen tek bir sözcüğü bile doğru değil… …Bu yüzden, ey yargıçlar, ölüm karşısında umutsuz olmayın. Eminlikle bilin ki, ister bu yaşamda olsun isterse ölümden sonra, iyi bir insanın başına hiçbir kötülük gelemez. O ve onun olan hiçbir şey tanrılar tarafından göz ardı edilmez; ne de benim yaklaşan sonum yalnızca bir şans sonucunda olmuştur.”  Gibi şeyler söyledi. Ama takan kim? [bak: Sokrates'in Savunması]

Kendisine ne ceza verilmesi gerektiği sorulduğunda ceza olarak ömür boyu maaş bağlanması ve bedava akşam yemekleri gerektiğini söyledi. Atina’nın Hayırlısı olarak harcadığı zamanın karşılığı buydu. Hayırlı oluşu biraz göreliydi. Çoğu zaman bir at sineğine benzetildi. At sineği atı sokarak zararlı gibi görülür ama aslında onu kamçılar. At irkilir ve ileri atılır. Neden af dileyip köşene çekilmiyorsun diyenlere Atina adına savaştığı zamanlardan örnek verdi. Birçok savaşta halkı adına savaşmıştı. Öldürülmemek için felsefeden vazgeçmesini söyleyenler düşman tarafından öldürülecek askerlerin meydandan kaçmasını düşünmeliydi.

Sonuç olarak Atina siyasetine yem oldu Sokrates. Felsefe yapmadan yaşamak yerine. Sonsuza dek yankılanacak felsefe adına bir ölümü tercih etti. Gençleri ayartmak ve devlet tanrılarına bilmem ne yapmak gibi suçlardan mahkum oldu. Kaçmasını söyleyen üç oğlu ve birkaç dostuna karşı çıktı. Ölmesi için getirilen zehri kendisi alıp içti. Kalkıp biraz yürüdü. Önce ayakları uyuştu. Oturdu. Zehri getiren görevli bacaklarına cimdik attığında hissetmedi. Uzanırken dostu Crito’ya –Asclepius’a bir horoz borcumuz var, ödemeyi unutmayın. Dedi. Zehir vücudunu iyice etkiledi. Sonra da hep yaşadı.

*Hayatın Anlamı adlı kitaptan alıntıdır.

Sokratesin Ölümü

Türkiye Ekonomisi nin Analizi- Geleceği

Türkiye ekonomisinin bugününü anlamak için, Türk ekonomi tarihini ayrıntılı incelemek gerekir. Bunu başka bir yazıya bırakarak özet geçip, analiz yapalım. Türk ekonomisi dediğimiz, Türkiye Türklerinin ekonomik faaliyetleridir. Türkiye Türkleri de öncülü olan Osmanlı Devletinin yerine 29 Ekim 1923′te kurulan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına verilen addır.  Cumhuriyet kurulduğunda halen birçok demiryolu, fabrika, tesis ve işletme halen yabancıların elindeydi. Osmanlı Devleti’nin miras bıraktığı iki şey vardı. Kredi borçları ve yabancılar. Ülke ekonomisi yabancıların kontrolündeydi. Cumhuriyetle birlikte birçok kurum millileştirildi.  Yurtdışına öğrenci gönderilerek kalifiye eleman yetiştirme hamlesi başladı. 1929′daki ABD. kaynaklı büyük buhran dönemi hariç ortalama bir büyüme hızıyla 1950′lere gelindi.

“Demokrasi” sonucu gelen hükümet CHP. iktidarının tam tersini yapmak uğruna ülkeyi yabancı sermaye, borçlar ve liberalizmin kucağına attı. Bir özgürleşme ve hafiflik havası hakim oldu. 1960′taki darbeye kadar cumhuriyet edimlerinin çoğu zıt yönlere ivmelenmişti. Ülkenin kurucu babaları bir kenara atılmış, en çok bağıran seçilmişti. Sonucunda bir darbeyle devrilen hükümetin yaptığı yanlış olabilirdi, ama bu başka bir yanlış olan darbeyle düzeltilmeye çalışıldı. Tabi yanlışlar birbirini götürdü, olan vatandaşa oldu. Köylerden kentlere göçler arttı. Yeni demokrasi ortamı insanların iştahını kabarttı. Şehirlere akın başladı. Şehirlerde siyasi fikirlerle tanışan halk şaşırdı. Siyaset kavgaya dönüştü. Daha birkaç yıl önce öğrenilen fikirler uğruna düşüncesizce, insanlara kıyıldı. Devlet halkın düşmanı oldu. Ekonomi her zamanki gibi “tırıs” gitmekteydi. Cumhuriyetin kurulmasından 60 yıl geçti. Kendine bakmaktan aciz kişiler halk için bir şeyler yapmaya çalışınca ikinci darbe de geldi. Darbeler ekonominin tökezlediği zamanlardı. Zaten çok iyi olmayan “geri kalmış” ülke ekonomisi böyle olaylarla daha da yavaşladı. 1990 yılına gelindiğinde Anadolu halkı tarihteki en fakir zamanlarını yaşıyordu. Bir zamanlar Roma’nın en zengin eyaleti, en kalabalık ve en büyük kentleri barındıran Anadolu, şimdi kimsenin duymadığı bir yer haline gelmişti.

Ülkenin girdiği “demokrasi” ve serbestlik havası dünyada en çok geliştiğini sanan ülkeleri vuruyordu. Bizde de öyle oldu. En çok bağıran hep kazandı. Halk da onların peşine kentlere akın etti. Olmayan umutlara kapılıp, politikacıların peşinden gidildi. Plansız programsız bir ekonomi ortaya çıktı. Dünya ekonomi sıralamalarında hep aynı yerde kaldık. Kıyıdaki, köşedeki, hiçbir birikimi olmayan küçük devletlerle yarıştık. Politikacılar çaldı, halk oynadı. Ağustos böceği ile karınca hikayesi oldu. 2001′de cumhurbaşkanı bir politikacıya trip attı diye ekonomi çöktü. IMF’Ye kucak açtık. Onlar da bizi öptüler. Devlet birkaç yabancı ekonomistin kontrolüne verildi. Tarihin Türkler açısından kaydettiği en acınası durum bu döneme denk gelir. Osmanlı birkaç kişinin idaresindeki devletti, aynı duruma düşmüştü. Dış borçlar sonucu batılılar ekonomiyi bir kurul kurmuş yönetiyordu. Şimdi de benzer bir şey olmuştu ama bu sefer bahane yoktu. Halk idaresi vardı. Kimse bir şey düşünemez oldu.

Halkın çaresi hazırdı. Bu sefer daha çok bağıranların en bağıranını seçtik. Bu sefer konsept çok farklıydı. Hem Allah- din, hem Atatürk diyebilen halk kitlelerini peşinden sürükleyebilen bir adam geldi. Atatürkçü kesimin ağzını açık bırakarak(11 yıldır açık) tek başına iktidar oldu. Adam gittikçe daha çok bağırdı. Demokrasinin en babasını yaptı. Fakir halkın hoşuna gidenleri yaptı, onu tutmayanları da gücendirmedi. Çok çalıştı. Doğrusunu söylemek gerekirse “demokrasi” tam anlamını buldu. Çünkü baştaki kişi halktan biriydi. Hepimiz iyi biliriz ki, halkımız dünyada hile ve üçkağıtla anılır olmuştur. Bunu her gün TV. lerde, sokaklarda görebiliriz. Bir yanlış varsa Türk yakıştırması yapılır. Gösterişe önem verir, içimizdekini düzeltmek yerine belli etmemeyi yeğleriz. Dünyanın genelinde böyledir yalnız çöküş içindeki kültürümüzde bunu daha rahat görebiliriz. Her yerde gizlidir ancak iyi bakılırsa, Türkiye’de bellidir.

Vel hasıl kelam: baştakiler hiçbir şeyden haberi olmayan halka sağ gösterip sol vurdu. Altyapı yapmaktansa görünür olanı, üstü doldurmayı tercih etti. IMF borcu kapatıldı. Ekonomi gelişti falan denildi. Osmanlı’nın son dönemleri akla geldi. Osmanlı da borç alıp borç kapatıyordu. Kurumlarını, alanlarını satıp gösteriş yapıyordu. Halk iktidarın bağırmaları sırasında fark etmese de ülkenin kurumları 100 yıl sonra tekrar satıldı. Cumhuriyet tarihinin en büyük “özelleştirme” satışları yapıldı. Ülkeyi fakirleştirerek zengin gösterdik. Osmanlının son zamalarında dünyanın en büyük deniz filosu Osmanlı’dadır ama bir savaş bile kazanılmamıştır. Çünkü gemiler boyanıp süslenip gösteriş yapılmaktaydı. Hiçbir işe yaramayan çürük gemilerle ayakta olduğumuz sanılsın diye mizansen çevrilmekteydi.

Osmanlı’nın son zamanlarında halk görsün, yabancılar görsün diye nice saraylar- köşkler yapıldı. Hepsi borç parayla. Demiryolunu, imtiyazları, kapitülasyonları, fabrikaları, işletmeleri devredip parasıyla gösteriş yapıldı. Bugün de Türkiye ekonomisi yabancıya açılmış, ekonomik gelişme yaşanmaktadır. Ekonomik gelişme vardır, evet ancak bize değil, yabancılara. BİST- Borsadaki yabancı payı %65′tir. Ülkenin büyük şirketlerinin yer aldığı bu sistem güzel bir göstergedir. Ekonominin bu kadarı yabancı güdümündedir diyebiliriz. Bir eylem, gösteri olduğunda borsanın çökmesi de bundandır. Ülke yabancıların eline teslim edilmiştir. Yabancı sadece Türk Lirası satarak ekonomimizi çökertiyorsa bu ülkeye acımak gerekir. Durum öyle gariptir ki, ekonominin yıllarca işler olması yabancının ülkeye mahkum olmasındandır. Çıkıp gitmek sanıldığı kadar kolay değildir. Hemen çıkıp gitmek Türk Lirası’nın değersizliği ile sonuçlanacağından eli taşın altındaki kapitaller ülkemizde zorunlu ikamete tabidir.

Bir gün ülkede satacak bir şey kalmadığında, ya da yabancılar paralarını dolara çevirip gitmek istediğinde ekonominin ne durumda olduğu anlaşılacaktır. Son Gezi Parkı eylemlerinde Türk parası %11 değer kaybetmişti. Bu, halkın cebindeki paranın 10′da 1′i yok oldu demektir. Eylemcilerin bir şey yaptığından değil, yabancılar Türk parası sattığı içindi. Ekonomiyi yabancıların insafına bırakan “seçilmiş” kişiler de hala “gelişiyoruz hamdolsun” diyorlar. Önce kafaların gelişmesi lazım. Ekonomi politikacıların yalan beyanlarından ibarettir. Bütçesinin yarısını enerji almaya, cebindeki paranın tamamını ithal tüketim mallarına ve ihtişama, yiyecek ekmeği olmadığı halde her yıl bir lüks telefon alan zihniyete sahip bir ülkede baştakilerin de halkı yansıttığını söyleyebiliriz. Sonuç olarak Türkiye ekonomisi yalan rüzgarıyla giden bir yelkenli gibidir. Denizin ortasına gitmeye cesareti var, ancak rüzgar bir gün dinecek ve ortada kalacağız. Sonumuz her zamanki gibi…

Türkiye Ekonomisi nin Analizi- Geleceği

Modern Ekonomi Tarihi

 Modern öncesi için bak. Modern ekonomi tarihi nasıldı? Modern, yani çağdaş, göreli bir kavramdır.  Biz “modern” olmayı, ekonomik açıdan küreselleşmenin en büyük gelişmesinin yaşandığı, dünya savaşlarından itibaren varsayacağız. Birinci Dünya Savaşı(1914-1918) ile savaşlar tüm gezegene yayılan bir felakete dönüştü.  Savaşların küreselleşmesiyle birlikte ekonomi ve parasal düzen de küreselleşti. Artık dünyanın bir yerinde bir şeyler oldu mu “ötekiler”i daha çok etkiliyordu. Felaketler, para ve ekonomi aynı oranda gelişmeye devam etti. Dünya savaşları ile pekişen bir ekonomik savaş başladı. Artık savaş için ekonomi ile birlikte ekonomi için savaş da gündemdeydi. Sömürecek yerleri kapma yarışında geç kalan Almanlar ve hiçbir zaman yetinmeyen İngiltere, Fransa ve saire kapitaller savaşa kaçınılmaz olarak gittiler. Osmanlı Devleti sömürmeye müsait coğrafyası yüzünden güçlü taraftan olamadı. Büyük kuvvetler Osmanlı’yı savaş başlarken bölüşmüştü.  Nihayetinde Osmanlı Almanlara sürüklendi. 1. Dünya Savaşı’nda Almanya ve Osmanlı çok ağır şartlarla teslim oldu.

Birinci Dünya Savaşı’nın ağır ve aşağılayıcı koşulları İkinci dünya Savaşı’nı hazırladı. Almanlar aşağılanmanın verdiği etkiyle milliyetçiliğe yöneldiler. Önceki savaşın ekonomik boyutunda ulus- millet tanımayan tüccarlar Almanları sinirlendirmişti. Bunların büyük kısmı da yahudiydi. Yahudilere, eski düşmanlara ve komünizm adıyla Slav propagandası yapan komünistlere büyük kinleri vardı. Dışarıdan bakınca akıl karı olmayan bir savaş başlattılar. Tüm dünya şaşırdı. Çünkü Dünyanın en büyük 5 kuvvetinden dördünü bir senede sindirmiş ve hala da birçok cephede ilerliyorlardı.”Savaş ekonomisi” ve “blitzkrieg, yani yıldırım savaşı” bütün dünyayı şaşırttı. Bütün dünya Almanları kötülese de hareketleri askeri tarihe mal oldu. İngiltere, İspanya ve İsviçre hariç Avrupa’nın tamamı Almanya ve bağlaşıklarına aitti.

Almanya’nın müttefiki Japonya da kendisinin 10 katı nüfusa sahip Çin ve daha birçok ülkeyi ele geçirmişti. Daha da büyümekteydi. Hiç doğal kaynağı olmadan bu güce ulaşan Japonlar şimdi sahip oldukları kaynaklarla daha neler yapacaklardı? Tüm dünya şaşkınlıkla olanları izlerken savaşın kaderini değiştiren yine ekonomik sebepler oldu. Ekonomik baronlar, para babaları, tacirler gidişattan memnun değildi. İtilaf devletleri sürekli savaşıyordu. Savaş ekonomi için çok da iyi bir şey değildir. Hele bir de ekonomiyi elinde tutanlar Nazilerin baş düşmanıysa ve ABD. yi savaşa ikna edebiliyorlarsa ordular bu gücün karşısında duramaz. Yalan haberler, teşvikler, halkı galeyana getirmelerle ABD. savaşa girdi. Dünyanın patronu olarak kalmak istiyorsa girmeliydi. Hem dünyadaki tüccarların %90′ı Almanların- Japonların işgal ettiği ya da düşman olduğu ülkelerdendi. Her ne kadar yahudi tüccarlar dahi Nazilerle ticaret yapmışsa da gelecek,  Alman olmayanlara parlak görünmüyordu. Bu yüzden tüccarlar hem Almanya’ya ürün sattılar hem de bütün ülkeleri onlara karşı kışkırttılar.

Dünyanın dört yüz yıllık düzeni değişmek üzereyken ticaretin, ve gücünü kaybetmek istemeyen ABD. nin etkisiyle durum değişti. Bir senede Avrupa’yı ele geçiren Almanlar oldukları yerde duramadılar. Bu biraz gariptir. Çünkü eşit güçteki orduları iki ayda yok eden büyük bir güç onu korumak için pek zorlanmamalıdır. Mamafih Almanlar silinip gitti. Bunu askerler yaptı görünse de, ekonomi yapmıştır. Parasal düzenin güç, siyaset, ulus, ideoloji ve saire şeylerin ötesinde bulunduğunun güzel bir örneği yaşanmıştır. Hitler  ”tanrı bizi terk etti” demiştir ama asıl terk eden paradır. Ekonomidir. Alman ve Japonlardan oluşan bir dünya hiç ekonomik olmayacaktır. Önceki para babaları yerini terk etmek zorunda kalacaktır. Ayrıca dünyanın daha çok sömürülmesi parçalanmış ve iktidar mücadeleleri ile sarsılmış olmasına bağlıdır. Savaşı kaybeden kötü diye kaybetmemiştir, kazançlı olmadığı için kaybettirilmiştir.

Dünya savaşı bitti, ateşkesler yapıldı. Çok değil 20 yıl sonra o da ne? Almanya hala en büyüklerden. Japonya hala Asya’nın yıldızı. Bugün ikisinin de bulunduğu kıtaların en büyük ekonomik gücü olduğunu söylemek gerekir. Peki atom bombaları atılan Japonya’ya, Neredeyse bütün büyük orduların ateşiyle yanan Almanya’ya ne oldu? Cevap basit. Aslında Almanya falan yok. Para var. Çıkar ilişkisi var. Küresel düzenin bu büyük çarkları hiç sevilmese de onlarsız olmadı. Çarklar döndü, para yerini buldu. Bilime en büyük katkıyı Almanlar yapmıştı, devam ettiler. Sanayinin mucizevi bir örneği olan Japonlar da gelişimini eskisinden daha iyi hale getirdi. 70′lerde ordusu olmayan bu iki ülkenin dünyayı ele geçireceğine kesin gözle bakılıyordu. Tabi herkes artık “cephe savaşları”nın bir şey ifade etmediğini biliyordu. Dünyayı ele geçirmenin yolu ekonomik olanıydı.

Küreselleşme ve kapitalizm “gelişim” rüzgarının dünyanın çoğu yerine serpti. Birçok ülke “kazayla gelişti” bunlarda sonra “gelişmekte olan ülkeler” dendi. 1960′larda savaş sonrası yeniden yapılanma diye adlandırılan döneme girildi. ABD. bu esnada uçan kuşa bile yardım etti. Her ülkede, her yerde ABD. adı anıldı. ABD. bir marka oldu. ABD. nin kurucu babalarının dediğinin tam tersine gidildi. Kendi ülkelerinde kendi işlerine bakmak yerine dünyanın her yerinde bir üs, bir elçilik açmaya çalıştılar. Bu esnada sosyalizm adı altında bir diktatörlük yürüten Ruslarla mücadeleye giriştiler. Aslında diktatörlük de olsa kapitalizmden iyi bir düzen oluşturan Rusları, üstelik dünyanın tüm imkanlarına sahipken, durduran neydi? Tabi ki yine para söz konusu. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ve müttefikleri dünyanın yarısına sahipti ama paraya sahip değillerdi. Para ile işleri yoktu. Paranın da onlarla işi olmadı. Devasa bir orduya ve planlı bir ekonomiye rağmen Sovyetler parçalandı. Dünyanın özel mülkiyetine sahip olduğunu sanan kapitaller buna çok sevindi. Bazı Ruslar da bayram yaptı. Sosyalist Sovyetlerin altından oligarşi çıktı. Bugün  dünyanın en adaletsiz gelir dağılımına sahip yerleri eski Sovyet ülkeleridir.

Bu esnada 20. yüzyılda konteyner, bilgisayar, internet, televizyon gibi birçok teknolojik, endüstriyel icat ve yenilik ortaya çıktı. Bunlar uygarlık açısından önemli gelişmeler gibi görünse de istisnalar hariç hepsi tüketim heveslerimizin bir yansımasıdır. Yenilik ve gelişim adı altında yeni sömürüler ve gelişmiş sömürgecilik oluşturduk. Bugün çevremizde gördüğümüz tüm ürünler, endüstriyel varlıklar muhakkak bir sömürüye dayanmaktadır. Öncelikle doğanın, sonrasında da insanın sömürülmesiyle oluşturulan “modern” yaşam milyarlarca yıllık tarihin utanç verici bir duraklama dönemidir. Tüm modernlik safsatası kölelik ve doğanın manipülasyonu üzerine kuruludur.

Bugün modern ekonomi çoğunluğunu oluşturan Avrupalılar dünyanın kalan her yerini sömürerek elde ettikleri müreffeh yaşamlarına devam ediyorlar. Tüm dünya onların gelişim yalanını benimsedi. Daha iyi yaşam yalanıyla geleceğimizden çaldık. Adalet ve uygarlığın beşiği gibi görünen batının diğer halkları sömürerek bugünlere geldiği unutuldu. Dünyanın çoğu modern yalanlara kandı ve tüketim kültürünü benimsedi. Sonuç olarak geleceğimizden çaldık. At gözlüğü icat edileli çok oldu ama giderek popülerleşti. Ancak bir yüzyıl daha dayanabilecek bir düzen oluşturduk. Sonunda artan nüfus ve azalan kaynaklar ile neler yaşanacağını ancak hayal gücü geniş olanlar anlayabilir. Kaynak arayışındaki çağdaş ve medeni ileri toplumlar, Avrupalıların Amerika’nın keşfinde yaptıklarına bakmak gerekir. Bugünkü medeniyet anlayışının kaynağındaki Avrupa’nın geçmişte yaptıklarına bakarsak insanlığın geleceğini görebiliriz. Gelecek şimdiki haliyle hiç de parlak değil, tabi biz onu değiştirmezsek. Çağdaş ekonomik yalanlara, tüketim toplumuna ve politikacılara kanmayın. Türkiye gibi “gelişememekte” olan ülkeler ancak batının bir zıplama tahtasıdır. Sarayda kalıp saray soytarısı mı olacağız, yoksa dışarıda kalıp kendimizi mi yaşayacağız? Modern soytarılar bir hayli arttı. Vakit geldiğinde kral soytarıları birbirine düşürecek ve eğlenecek. Dünya bu kadar soytarıyı kaldıracak espri anlayışına sahip değil. bak ünyayı Kurtarmak bak.dmy.info/iyi-insan/

Modern Ekonomi Tarihi

Dünyanın Kısa Ekonomi Tarihi

Ekonomi tarihi nasıldır? Dünyada ekonomik gelişmeleri kısaca inceledik. “Ekonomi” kökenbilimsel olarak: ~ Eski Yunan. oikonomía: ev idaresi EYun oíkos ev + EYun nomós yönetim, düzen ” ekoloji, +nomi  güncel sözlükte ise  İnsanların yaşayabilmek için üretme ve ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu eylemlerinden doğan ilişkilerin tümü. diye geçmektedir. Güncel anlamı ile insanlık tarihi ile yaşıt bir eylemden söz edebiliriz. İnsanların geçim faaliyetlerini inceleyeceğiz. bak. dmy.info/para-ekonomi-ile-ilgili-kelimeler/

Tarım devrimi öncesindeki toplumlarda göçer yaşam tarzı hakimdi. Yani insanlar yemeğin peşinde oradan oraya göçmekteydi. Avcılık ve toplayıcılıkla yüz binlerce yıl geçirildi. 500.000 yıl önceye kadar tarihlenen bazı kalıntılarda insanların yemek, araç-gereç takası yapmış olabileceği söylenmektedir. İlkel insanların ihtiyaçları için takas yapması yerleşik hayata geçene kadar belirgin olmayacaktır. Yani hayat mücadelesi, ekonomik faaliyet göstermenin önündedir. Çoğu zaman toplum etkisinden bağımsız bir doğa mücadelesi vardır. İnsanlar doğaya, hayvanlara ve hastalıklara karşı çaba verirken birbiriyle ticari ilişkisinden söz etmek zordur. Yine de ticaret paleolitik dönemde mevcuttur.

Tarım devrimi dediğimin milattan önce 10.000 tarihindeki bir gelişme insanlık tarihinde yeni bir sayfa açmıştır. İnsanlar düşenleri toplamak yerine bir şeyler ekmiş ve onu hasat etmiştir. Böylelikle bir yerde yerleşip, kültür birikimine başlanmıştır. Bazı hayvanlar evcilleştirilmiş ve bugünkü para gibi takasta kullanılmaya başlanmıştır. Neolitik çağda(mö8.000-3.000)  inek, koyun gibi hayvanlar diğer mallarla takas amacıyla kullanıldı. Tarım toplumları ihtiyaç fazlası ürünlerini diğer toplumlarla ticarette kullandı.

Mö. 3500 ile mö.1500 arasındaki bronz çağının başında Sümer ve Babil kent devletleri göze çarpar. Toplumlar artık kentler oluşturmaya başlamıştır. Bugünkü Irak’ta verimli topraklar binlerce kişiyi besleyecek tahıl ve bitki yetiştirilmesine izin veriyordu. Bu sırada belli ölçeklere ayrılmış arpa ve buğday takas aracı olarak kullanılmaya başlandı. İlk faiz ve kredi işlemleri de ortadoğudaki bu devletler sırasında oluşmuştur. Yazının keşfi mö.3000 sıralarındadır ve Sümer’lere atfedilir. Yazıyı keşfetmelerinin gelişen ticareti yönetmekte fayda sağladığı bilinir. Mezopotamyadaki bu iki zirve noktasından sonra Anadolu’da ekonomik bir yenilik olur.

Bir tarım devleti olan Frigyalıların yerine kurulan Lidyalılar Milattan önce 7. yüzyılda Batı Anadolu’dan başlayarak Anadolu’nun içlerine doğru yayılmıştır. Ege’deki Yunan kolonileriyle iyi bağları bulunan bu insanlar ticareti önemsemiş ve sonucunda yeni bir takas aracı olan “para”yı bulmuşlardır. Altın gibi nadir bulunan madenlerin preslenerek takas aracı olarak kullanılması ilk olarak bu döneme rast gelir. (Mö.650-600)  Sonra Büyük İskender döneminde Makedonyalılar çok uluslu ticareti başlatırlar. Hindistan’dan Makedonya’ya yayılan bir sentez oluşturan İskender aynı zamanda büyük bir alışveriş ağını da kurmuş oldu. 8.yy. da Yunan uygarlığı içinde yaşayan Hesiodos ekonomik faaliyetlerden bahseden ilk edebiyatçıdır. Aristoteles ve Ksenefon da ilk ekonomistlerden sayılır.

Sonra Romalılar geldi. Bin yıllık bir imparatorluk kurarak dünya tarihini çoğu alanda etkiledi. Asya,Avrupa ve Afrika Roma ile ticaret yapmak için imparatorluk sınırlarına akın ediyordu. Çin’den gelen ipek yolu ve ipek ticareti doğunun geçim kaynağıydı. Roma İmparatorluğu aradaki tüccarları kaldırıp ipeği ucuzlatmak için Irak’a kadar gelmişti. Dünya artık tarımla birlikte ticaretle de kalkınmaya başlamıştı.

Orta çağda dünya ekonomisi yavaşça büyüdü. Avrupa ve Mezopotamya’daki bölünmüşlükler etkileşimi azalttı. İpek ve baharat yolları etkin olmaya devam etti. İtalyan şehir devletleri ortaya çıktı ve ilk bankacılık- finans sistemlerini ortaya koydular. Bu arada Çin’de ilk kağıt para kullanılmaya başlandı. Yeni çağda Avrupa’da da kağıt para kullanımı başladı. 18. yüzyılın sonunda endüstri devrimini başlatan bir icat yapıldı. James Watt, kömür enerjisiyle çalışan buhar makinesini icat etti. Birçok insanın yaptığı işi biraz kömürle yapabilen bu makine dünyaya yayılmaya başladı. Değişik biçimler ve enerji kaynakları bulundu. Modern anlamda ekonomik anlayış sanayi devriminden sonra oluştu. Dünyanın en büyük imparatorluğu olan Britanya’yı oluşturan da bu sanayi hamlesidir.

20. yüzyıla gelindiğinde İngiltere eski gücünü korumaya çalışmaktaydı. Fransa, İtalya, Portekiz, Hollanda koloniler kurmuş dünyayı sömürüyordu. Bu sırada Almanya birliğini sağlamış hani bana? der gibi koloni aramaya koyulmuştu.  Büyük imparatorluklar sömürecek yer için birbirini yiyordu. Birinci dünya savaşı sömürgeci ülkeler arasındaki bu çekişmeden meydana gelmiştir. Modern ekonomi anlayışı, yani küreselleşmenin merkezi dünya savaşlarıdır. Savaşların ülkeler arası olmaktan çıkıp dünyaya mal olması gibi, para da birileri arasındaki alışverişten çıkmış küresel bir güç haline gelmiştir.  Bugün, dünyanın kontrolünü elinde tutanlar parayı elinde tutanlardır. Bu konuyu içeren “modern ekonomi”yi başka bir yazıda inceleyeceğiz.  Farklı bir konu olan: Dünyayı Kim yönetiyor?  için …bakınız.

Dünyanın Kısa Ekonomi Tarihi

Dünyayı Kim Yönetiyor? Para Nedir? Finans Baronları

Dünyayı kim yönetiyor? Dünya, evrendeki milyarlarca galaksiden birinde alelade bir yıldız etrafında dönen ufak bir gezegen. Belli bir hakimi yok. İnsanlar hakim olduklarına inansa da ne biyokütle, ne sayı, ne de hak olarak böyle bir şeye sahip değiller. İnsanların hükümet yanılgısı yanında kendi içinde de sorunları var. Halklar kendi kendilerini yönettiklerini falan sanıyorlar. İnsanlar temsilci olarak hükümette bulunduklarını sanıyorlar. Aslında birçoğu bunun gerçek olmadığının farkında. Dünyanın çarklarını döndüren birileri var. Aynen insanlığın bazen dünyaya hükmetmediğini anlaması gibi, bazen farkına varıyoruz. dmy.info

Çoğu zaman komplo teorisi olarak gelişen bu farkındalık nedir? Bazen kuşkulandığımız bu gizli “dış mihraklar” kimlerdir? Köklerden başlayalım. İlk devletlerden beri insanlığın çoğunluğu hep yönetilmiştir. (Bak. dmy.info/devlet-nedir) Toplumun önderi kişiler öncelikle güce dayanarak, sonraları da tanrının elçisi adıyla bireylerin gücünü kendinde toplamıştır. Güç ya da dinle başa geçmek yanlış gelebilir ama en azından belli bir nedensellik vardır. Görünen bir tehlike mevcuttur. Modern zamanlarda bu yoktur. Bugün pek çok halk kendi kendini yönettiğini sanmaktadır. Bu toplumlar güç ve din sömürüsüne dayalı kimselerce kurulup ilerletilmiş sonra kontrol halklara mı devredilmiştir? Hayır. Sömürü perdenin arkasına geçmiştir sadece. Demokrasi modern zamanların en büyük yalanı haline gelmiştir.

Peki kabile şefleri, krallar mı kaldı? Hayır. Görünmeyen tehlike, bunun başındakileri bile dehşete düşürebilecek bir şeydir. “Para” icadından beri kimseye faydalı olmamıştır. Malları birbiriyle takas etmek yerine nadir görülen metalleri/ sonrasında imzalı kağıtları kullanmak kolaylık olarak görünse de tam bir avallıktır. Böylelikle tüm insanlığın gücü bir gruba emanet etmiş olunmaktadır.  “Parayı kontrol edenler” dünyayı kontrol eder hale gelmektedir. Bugün dünyayı yönetenler “parayı yönetenlerdir”. İlginç olan ise “para” da parayı yönetenleri yönetmektedir. Para dinamikleri o kadar garip ve manipülasyona açıktır ki, parayı yönetenler ona uymak zorunda kalır. Hükümetlerde bariz şekilde yer alan sermayeler vardır. Halbuki onlardan beklenen ekonomiyi yönlendirip halkın cebindekileri hortumlamaktır. Ayrıca para halktan çok sahiplerini ürkütmektedir ki, ikide bir ekonomik kriz yaşanır.

Mesela 2008′deki global krizi hatırlayalım. Krizin sebeplerinden biri “Lehman Brothers” adlı şirketin batmasıydı. Bir şirket batınca dünya neden krize girdi? Tabi birkaç etken daha var ama krizin sembolü bu batıştır.  Bir kere tarihteki en büyük şirket iflası geçekleşmiştir. 691 Milyar dolarlık bir varlık yöneten Lehman Brothers batmıştır. Bu şirket ne iş yapar? Bankacılık ve finans yönetimi. Yani para satar, para toplayıp bunlarla yatırım yapar. Parayı yönetenlerden biridir. Para’nın sahiplerinin bile kontrol edemediği bir deli dana haline geldiğinin göstergesidir. Ortada bariz bir sebep yokken veya 2008′deki gibi atlatılabilecek borç yükleri oluşmuşken çok komik bir şekilde paranın kontrolü kaybedilir. Büyükçe bir banka vatandaşlardan kredisini geri istese, çıkıp dese ki: durumumuz iyi değil, o zaman vay vatandaşın haline! Gerçek falan olmasına gerek yoktur. Bir açıklama ya da bir söylenti yeter. Bizim 2001 krizini hatırlayalım. Türkiye bir günde yarı yarıya değer kaybetmişti. Bunu sağlayan da cumhurbaşkanının başbakana trip atmasıydı. Başbakan “bana anayasa kitapçığı fırlatıldı” deyince, paranın sahipleri Türkiye’den çıktılar. Panik ortamı oluşunca para”, bankalar ve fonlar yapacağını yaptı. Bugün dünyanın en muhteşem kağıdı olan 100 doların üzerindeki Benjamin Franklin ”bankalar ordulardan tehlikelidir” lafını boşa söylememiştir.

Paranın sahipleri öteden gelen bazı monarşiler, kapitaller, sömürgeci kuruluşlardır. Bir de insanların parasını, sigorta ücretlerini, güvencelerini toplayan fonlar vardır. (Bakınız: Zeitgeist 2) Trilyon dolara varan bu fonlar bir ülkeyi bir günde vezir de eder rezil de. Paranın memleketi de yoktur. Finansal kuruluşların çoğu ABD. kaynaklı olmasına rağmen bir gecede terk-i diyar eyleyip ABD. dolarına %4 değer kaybettirebilirler. Birkaç bin küresel kapital aile ve halkın parasını sömüren fonlar dünyanın parasını kontrol etmektedir. Bir günde ülkeler batabilmekte veya oluşabilmektedir. Her zaman batan bir şey vardır: halk. Kalabalıklar hiçbir zaman kazanmaz. Ayrıcalıklı kesimin kontrolündeki paranın hiçbir şekli halka fayda sağlamaz. Para odaklı kapitalist hükümetler de ancak halkı kandırmak için vardır. Hükümetler matbaada para basar ve bunları küresel oyunculara teslim eder. Finans kuruluşları devletlerden aldığı destek ve para ile halka kendi varlığını satar. Halk en çok bağıranı seçtikçe bu döngü böyle sürüp gider.

Halkın bir şey yapmayacağı geçtiğimiz iki yüz yılda anlaşıldı. İş yine para babalarına düşüyor. Belki onlar paranın herkes için tehlike olduğunu, dünyayı bir günde mahvettiğini kavrar ve bir önlem alırlar. Yapmayın etmeyin babalar, kefenin cebi yok, ak akçe kara gün içindir, Zengin arabasını dağdan aşırır, züğürt düz ovada yolunu şaşırır, para ile imanın kimde olduğu belli olmaz.

Dünyayı Kim Yönetiyor? Para Nedir? Finans Baronları

Hayat Hata Mı? Yaşamak Yanlış Mı?

Schopenhauer hayatın bir hataya uygun görünüme sahip olduğunu söyler. Ona göre hayat berbat bir şeydir ve hayatını hayatı anlamaya adamıştır. Sokrates’e göre de hayat bir hata olabilir. Ama antik dünya filozofları henüz bizimkiler kadar karamsar olmamıştır. Antik zamanlarda hayat bir hata olsa da bizim hatamızdır. Sokrates, felsefenin süper kahramanıdır. Hayatta bir hata varsa bundan herkesin sorumlu olduğunu söyler. Her bireyin kendisini düzeltmesini, böylelikle hatanın da düzeleceğini söyler. Nietzche ise güç istenci ile şekillenen sonsuz bir döngü tasavvur eder. O, hayatın ne olmadığını söyler. Ne olduğundan pek bahsetmez. Ona göre hiç de eğlenceli bir şey değildir.

Hayatın ne olduğunu bırakalım, ne olmadığını da bırakalım. Hata olup olmadığına gelelim en azından. Bari bu küçük kısmı başaralım. Hayatın anlamsızlığına kafayı takanlara biraz yardımcı olalım. Hiç düşündünüz mü? Binlerce yıldır büyük soruya büyük bir cevap gelmiyor? Ufak tefek cevaplar var ve bazılarımızı tatmin ediyor ancak geçerli bir tanım olduğu söylenemez. Varoluşçuların çoğuna göre hayat katlanılan bir şeyken, dile getirilmeyen acı bir ihtimal vardır. Çoğu düşüncenin yanında bir yedek oyuncu gibi bekletilen bu fikrin itiraf edilemeyen ana faktör olduğu ihtimali epey korkutucudur. Belki filozoflar bu fikri itiraf edemedikleri için cevabımız yoktur. Ya da fikri itiraf edebilenler bilinmeyişin gerçekliğine varmışlardır. Hayat bir hata mıdır? Yaşamak büyük bir yanlışlıklar silsilesi mi?

İstediğimiz zaman girip çıkamadığımız bir hapishane ya da içine atıldığımız bir zindan benzetmesi yapan varoluşçular vardır. Oyun, ibadet, deney olarak görenler de var. Hata olarak gören kimse yok. Çünkü mantıksal bir hata görüşü olamaz. Kendini çürütüyor. Yaşamın içinde yaşamı hata görmek geçersiz ve tutarsızdır. Hala yaşıyor olmak hataya yönelik tüm önermelerin yanlışlanmasına yol açar. Burada mantığı bırakıp şüphe ile devam edersek bazı kafa açan düşüncelere sahip olabiliriz.

Belki hayata ilişkin en önemli cevap hiç de sosyal bir cevap değildir. Ya iletilmiyordur ya da iletmeyi saçmalaştırıyordur. Belki cevabın sahibi hayatın bir hata olduğu kanaatiyle hayattan ayrılıyordur. Birçok filozof bu düşüncenin kıyılarında gezinmiş ama cevaba kimse girmemiştir. Yani kimse “ölün” dememiştir. Mesela Camus, hayatı saçma görüp en büyük kararın intihar edip etmemek olduğunu söyler. Ancak yaşamak lazım diye de ekler. Kendisi de yaşamaya çalışır. Filozof kalmak için yaşamı olumlamak gerek gibi bir görüntü var.

Kıssadan hisse: filozoftan basit adama geçişin tek ön koşulu hayat hatasını fark etmek. Hayatın bir hata olduğunu, dolayısıyla canlılığın ve onun içinde insanın, ondada filozofun en hatalı olduğunu hayal ederek filozofu aşmak ve başlanılan yere dönmek mümkündür. Yalnız hata dediğimiz bir tecrübedir. Hatanı görüp ders almak en büyük kazançtır. Herkes hata yapa yapa öğrenir. Çocukken binlerce hata yapmasak şu an en basit işleri bile yapabilir miydik? Hata olacak ki başarı olsun. İnsanlık olarak bir hata yaptık, hayatta tek ve en zeki olduğumuzu sandık. Bu hatadan dönelim ve doğayla barışalım. Kendimizle barışalım. Unutmayalım ki biz doğadan oluşuyoruz. Her bir hücremiz milyarlarca yılda oluşan elementlerden meydana geliyor. İnsan yanılgısına düşmeyelim. bak..dmy.info/hayat-nedir/  bak.dmy.info/hayat-bos-mu/

Hayat Hata Mı? Yaşamak Yanlış Mı?

Filozofların Ünlü Sözleri- Felsefi Sözler

Felsefi sözler kamuda çokça yer edinen cümlelerden oluşur. Çalışma filozoflarca sınırlanmıştır. Ancak bir kısmını yazdığımız sözlerin kaynağı (İngilizce) Wikiquote‘dur.

Sorgulanmayan yaşam yaşanmaya değer değildir. Sokrates (mö. 470-399)

Özler(varlıklar) gereksiz yere çoğaltılmamalıdır. Ockham’lı William  (1285 – 1349?) Bu söz Ockham’ın Usturası olarak da bilinir.

Devlet olmadan  insanın yaşamı yalnız, fakir, mutsuz ve kısadır. Thomas Hobbes (1588 – 1679)

Cogito ergo Sum: Düşünüyorum, o halde varım. René Descartes (1596 – 1650)

Esse Est Percipi- Var olmak algılamaktır. …Ağaçlar algılayan birileri olduğu sürece vardırlar. Ormanda Bir Ağaç Devrilse Kimse Duyar mı?… George Berkeley (1685 – 1753)

Olabilecek dünyaların en iyisinde yaşıyoruz- Gottfried Wilhelm Leibniz (1646 – 1716)

Minerva’nın Baykuşu kanatlarını ancak gün batarken açar.  G.W.F. Hegel (1770 – 1831)

Tanrı öldü. Friedrich Nietzsche (1844 – 1900)

Hakiki ve ciddi bir tek felsefi sorun vardır: İntihar. Hayatın yaşamaya değer olup olmadığını yargılamak, bu felsefenin temel sorusunu oluşturur.  Albert Camus (1913 – 1960) İnsan “ne ise o olmayı” reddeden tek yaratıktır. Albert Camus (1913 – 1960)

Aynı nehire iki kere girilmez. (aynı nehirde iki kere yıkanılmaz) Heraklit (mö. 540 – mö. 480)

Dünyada görmeyi istediğiniz değişimin kendisi olunuz. Mahatma Gandhi (2 Ekim 1869 – 30 Ocak 1948)

İnsanoğlu  kainat dediğimiz bütünün bir parçasıdır, zaman ve mekanla sınırlanmış bir parça… Kendi benliğimizi, düşüncelerimizi ve duygularımızı her şeyden soyutlanmış hissediyoruz, ve buna bilincin yarattığı bir göz yanılsaması denebilir. Bu yanılsama bizi kişisel arzularımıza ve en yakınımızdaki birkaç kişiye olan bağlılığımıza hapseden bir cezaevi gibidir. Görevimiz, şefkat evrenimizi tüm canlıları ve bütün güzelliğiyle doğayı da kapsayacak şekilde genişleterek, kendimizi bu cezaevinden azat etmek olmalıdır. İnsanoğlu varlığını sürdürecekse yeni bir zihniyete ihtiyacı vardır. Albert Einstein (14 Mart 1879 – 18 Nisan 1955)

İyi veya kötü insan diye bir şey yoktur. İnsanlar iyi veya kötü olmayı düşünceleriyle belirlerler. William Shakespeare (1564- 1616)

Zeki adamlar söyleyecek bir şeyleri olduğu için konuşurlar. Aptallar, konuşmaları gerektiği için. Platon  (M.Ö. 427-347)

Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır. Mevlana(1207-1273)

Büyük fikirleri düşünenler büyük hatalar yaparlar. Martin Heidegger(1889-1976)

Uzun bir yolculuk tek bir adımla başlar. Konfüçyüs (MÖ.551 479)

Filozoflar dünyayı yalnızca yorumlamışlardır oysa sorun onu değiştirmektir. Karl Marks(1818-1883)

Filozofların Ünlü Sözleri- Felsefi Sözler

Yazar Mezar Şiiri

Yazar Mezar Yazılara bak, ölmüş yazar. Sorsan yaşıyorum sanar. Halbuki çoktan gitmiş bu, Yazar mezar. Kimsesi yok düşüncelerden, Kimse tutmayacak düşünce elden. Kaldırmayacaklar yazar mezarı, O düşünce takılmaktır tüm korkuları. Yazar ölmüş bak. Ölmektir yazara yazamamak, Yazamamak yaşamamak demektir, Kalemini alın bakın ölecektir. Söylemeyin yazın ona, Dinlenmez o, söylenmez boşuna, Bir şey varsa anlatın yazılara,

Doğuhan Murat

Namaza Gittim Geleceğim Bir günüm bir günümde değil, Yarın tanımazsın beni bende. Ne bendeyim, ne bedenimde, Ne mahalleden, ne de okuldan, Değilim bir yerden, söyleyeyim çıkarmadan. Her sabah başka tarafından kalkıyorum hayatın, Başka, bambaşka başkayım, farklıyım, Kimseyi dinlemem, kimse de dinleyemez beni, Aksiyim, sinirli, kibirli, kederliyim. Acı tatlı ekşiyim, kimse yemez beni. Benzemez kimse bana, Kendim kendime benzediğim anda, Kendimi terk eder giderim, edebilirim. Ben bende değilim, bedenen bensizim biraz. Bir yerde durmuyor ruh, dur ey ruhum dur az! İçimden geliyorum söylediklerimde var bu, İnanmazsan aç bak içime benim, Birkaç insan organıdır göreceğin, Bir de kırık kalp var geçeceğin, Bir de kelepir düşünceler, güleceğin. Ülkenin kahraman kontenjanını da doldurmuşum, Ölemiyorum da korkuyorum. Ya ölmezsem ulan, Dünyayı kim kurtaramayacak?

Doğuhan Murat

DTCF Şiir

Dtcf Weil ich eine tasse kaffe trinken bin ich krank Yazıyor tahtada Ne olduğunu bilmem, irdelemem Burası dil tarih Garipsemem hiç, içinde görsem tank. Burası dil tarih Hayat burada, hayat savaş, hayatı sevmem Bir de yazıyor ki: Obvahl: Er ist Zurarbe:t gogangen obvahl er krank ist Nedir bilmem Zaten yazısı da okunmuyor Hakkı’nın Hakkı kim bilmem Yazandır her halde sevmem. Burasi dil tarih, buradan çıkış yok, Sevmem, Yeni öğrencileri de sevmem, Nein! Gelmeyin istemem! Neden söylemem, Yine de dil ve tarih coğrafya fakültelerinden En sevdiğimsin ondan sevmem

Doğu Murat Yücel

Ağaç

Ağaç Her ölüm bir yaşamdır aslında. Ağacın ölmesi gibi toprağa, Ya da arının kovan uğruna. Ölüp yer açmalı yaşama. Yana kaymak gibi otururken koltuğa, Ya da yer vermek gibi bir kadına. Ölüm dediğin son değildir aslında. Başlangıçtır, başlamaktır yaşama, Bağlanmaktır yaşama, yaşam uğruna, Dönüşmektir, suda çöle ve çölde suya. Bitmek değil değişmektir yaşamda. Göçmektir bahar geldiğinde kutba, Bahar tekrar gelince öbür tarafa. Ölüm yaşamaktır esasında, Yaşlanmaktır belki bakma. Doğuma yaklaşmaktır yaşlandıkça. Sonra doğmaktır çocuklarda. Doğmak, hiç beklemediğin anda. Doğuhan Murat.

Dünyayı Kurtarmak İçin Felsefe

Dünyayı kurtarmak için neler yapılabilir? Öncelikle “dünyayı kurtarmak” “dünyanın değeri”  ”dünya nedir” bunları sorgulamamız gerekir. Dünyayı “Güneş” dediğimiz yıldıza en yakın 3. gezegen, Güneş Sistemi adlı çekim alanının en yoğun gezegeni, yeryüzü diye tanımlayabiliriz. 4.54 Milyar yaşındaki bu gezegeni Dünyayı neden kurtarmak istiyoruz? Çok basit çünkü biz içindeyiz. Kendimizi kurtarmak istiyoruz. Cenazede ağlamak gibidir bu. Aslında kişi kendisine ağlıyor.  Dünya için de olmak ya da olmamak mesele değil, bizim için mesele. Üstelik dünya ölürken ağlamıyoruz bile. Kendi varlığımız için endişe etmiyoruz. Daha da üstelik bunu bilinçli yapmıyoruz. Yani olay aslında “endişe edememek” O farkındalığa dahi varamayan, farkına varsa vay ben nettim gibi sorular sorabilecek bir varlığın üyeleriyiz. “Düşünen insan” sen çok yaşa.

Dünyayı kurtarmak, onu yok olmaktan alıkoymak, yaşatmak demektir. Bu problem neden vardır? Belli ki birileri dünyayı yok ediyor. Suçlu: insanlık denen bizim de üyesi olduğumuz nüfusu çok az ama etkisi büyük olan canlılardır. Nasıl yok ediyor? Bir insan bir şeyi nasıl yok eder? Aslında hiçbir şey yok olmaz, çevrime dahil olur. Bu fiziksel bir yasadır. Ama işe yarayacak biçimi, işe yaramaz hale getirmek yok etmektir. Yani dünyaya bir şeyler olduğu yok. Yalnızca bizim(canlıların) yaşayamayacağımız şekle sokuyoruz. Bunu da çok severek yapıyoruz. Adına da “gelişmek, uygarlık, zeka” gibi şeyler diyoruz.

Dünyanın içinde bulunduğu tehlikeler nelerdir? Öncelikli tehlike insandır. En büyük icatları dünyayı yok etmeye hizmet etmektedir. Mesela, büyük devletlerden biri elindeki nükleer bombalarla tüm yaşamı yok edebilir. Tabi tutumlu kullanır, israf yapmazsa başarır bunu. Ama zor,  insan israf yapmadan olmaz. Hala açlık ve susuzluktan ölen milyonlarca kişi varken günde 600 litre su, kilolarca katkı maddesi tüketen uygarlıklar vardır. Bir de bu tüketilecek şeyler 1 kilo ise 10 kilo çöp çıkarır. “Çöp” de insanın ilginç bir icadıdır. Herhangi bir şeyi işe yaramaz hale getirebilen ender canlılardanız. Bir şeyi tüketip ondan daha büyük ambalajını  işe yaramaz hale getirebiliyoruz.  Sonra da bunu yaşayan doğaya atıp işlemin karesini alıyoruz.

İnsan tehlikesinin tehditleri o kadar çok ki:  Bencillik, tüketim, gelişmişlik, modernite, kapitalizm, bankacılık, politikacılar, şöhret, duyarsızlık, kötülük, acımasızlık ve saire şeylerden, yani insandan dünyayı nasıl kurtarabiliriz? Başta söylemiştik kurtarmak dünya için fark etmez, insan ve üyesi olduğu canlılar alemi için fark eder. İnsanı ve canlıları insandan nasıl kurtarabiliriz? Öncelikle hepimizin hemen yapabileceği bir şeyi söylemek gerekir. Olayın çoğu böylelikle çözülecektir. İnsan kendini bazı şeylere inandırıp dışarısı da öyleymiş gibi düşünebilir. Bu belirgin davranışa bir de kendini yüceltme eklidir. Bunları yok etmekle başlayabiliriz. Doğayı insandan korumak için kendimizi fark etmeliyiz. Dünyayı başkalarından, başka bireylerden kurtarmayacağız. Bu yazıları okuyanların kendisinden kurtaracağız. Hepimiz az ya da çok insan bütününün parçalarıyız. Bir hata varsa herkesin hatasıdır. Biz birbirimiz sayesinde varız. Yok olursak da hep beraber yok oluruz. Bu yüzden kimse ” ben kurtaracağım” ya da “onlardan kurtaracağım” havasına girmemelidir. İnsan biziz. Sürekli bir “ah şu insanlık” söylemi hakimdir. Halbuki suçu başkasında aramak kötülüğün kare köküdür. Arayışa kendimizden başlamazsak gözümüzün önündeki inkar perdesi hiç kalkmaz. Sürekli suçlu aramaya devam ederiz. Suçlu aramamalıyız. Suçlu hepimiziz. bak. dmy.info/iyi-insan/

Bir suç varsa bu kendimize karşıdır. Dünyaya baktığımız kadarıyla onu görüyoruz. Doğada hiçbir şey fazla değildir. Her şeyin bir etkisi ve bir de tepkisi olacaktır. İnsanın hatası yaptığı şeylerin yanına kar kalacağını sanmasından ileri gelir. İnsan ne yaparsa kendine yapar. Bir adamın canını acıtmak ya da birilerini mağlup etmek  ya da fazladan bir şeyler sahibi olmak mümkün müdür? Hayır, hiçbir şey fazladan değildir. Bir kere fazlalık, zenginlik, adaletsizlik neden olsun ki? Her şey dengeli olmayabilir ama dengeye oturacaktır. Bunu doğadaki tüm varlıklarda görebiliriz. Garip olan bir şey varsa o geleceğe borçlanmıştır. İnsanlık da borçludur. Doğadan, dünyadan, canlıdan fazla fazla aldı. Doğa alışverişinde vermeden alış yaptı. Bu davranış yanına kalacak sanıyorsa yanılıyor. Yanınıza kalacak sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Yanımıza kalmayacak, ödeyeceğiz.

Ödemeyi acısız yapabilmek için: Hepimiz hayallerimizi gözden geçirelim. Hayallerimiz başkalarını mutsuz etmek üzerine olmasın. Başkalarının mutsuzluğuyla mutlu olmayalım. İyi şeyler düşünelim. Umut edelim. Dünyayı bu kurtaracak. Bir harekette bulunmaya gerek yok. Sadece düşünün yeter. Nasıl daha iyi olabilirim? İyilik nedir? Ne yapıyoruz? Nasıl yaşıyoruz, nasıl yaşamalıyız? Düşünün yeter. Dünyayı kurtarmaya yeter de artar bile. dmy.info/felsefe-nedir

Dünyayı Kurtarmak İçin Felsefe

Türk Adı Ne anlama Gelir?

Nişanyan’a göre: Türk 550 Türk bir kavim adı,  türi-k bir soydan gelen

● “Bir soydan gelen, bir (mitik) atadan türeyen” anlamında Eski Türkçe tür (kök, soy, ırk) veya “bir araya getirmek, toplamak” anlamında Eski Türkçe türi- veya “yasa” anlamında törü kökleriyle alakalı olması düşünülebilir. 8. yy’dan itibaren rastlanan “güçlü, kuvvetli” anlamı şüphesiz politik kökenli bir yakıştırmadır.

● MS 1. yy’da Pomponius Mela ve 2. yy’da Yaşlı Plinius Azak Denizi kıyısında yaşayan Turcae/Tyrcae isimli kavimden söz ederler. Bunun Çin kaynaklarına göre MS 540 dolayında Kök-Türk devletini kuran Türklerle aynı kavim olması ihtimal dahilindedir.

Benzer sözcükler: jöntürk, pantürkizm, türkofil, türkofon, türkoloji

Bu maddeye gönderenler: alaturka, etrak, turkuaz, Türkiye, türkü

Amerikan ve İngiliz etimolojik sözlüklerine göre: 14. yy. – Fransızcadan:Turc yayılan aslı Latince: Turcus, Yunanca Tourkos, Çince tu-kin mö.177

Türk 1.  Türkiye vatandaşı. (Türkçede güçlü anlamına geldiği söyleniyor)

2. Eskiden Osmanlı vatandaşı

3.Müslüman. Osmanlı sultanının tebaası.

4. Türk dillerini konuşan kimse

5. Arap atıyla akrabalığı bulunan Türk atı.

6. İrlanda asıllı:  İlk olarak 1914′te ABD. de İrlandalı Amerikalıları kastetmek için Türk denmiştir.

Genç Türkler- 1908′de başlayan Osmanlı siyasi aktivitesini kast eder. Türk banyosu 1640′larda, Türk lokumu da 1877′de batı dünyasında görülmüştür.

Türk adı diğer dillerde: www.dmy.info

1.Balkanlardan Sibirya ve Çin’e kadar uzanan Türkik dilleri konuşan kimse.

2. Türkiye yerlisi ya da burada yaşayan.

3. Müslüman. Osmanlı sultanının tebaası

4.Arap atıyla akrabalığı bulunan Türk atı.

5. Seyrek olarak ” değişiklik isteyen dinamik ve genç insan”  ”genç türk”

Türk adı ansiklopedilerde ayrıca:

• Uttar Pradesh ve Gujarat’da bulunan müslüman toplum ve derneklere verilen ad.


• Türkistan veya Türkiye ile ilgili olan bir şeylere verilen ad.


• Batı İrlanda’da sıradağların adı.


• Türk ve Kaikos Adaları, Karayip’teki Britanya Denizaşırı toprağı ve buradaki Grand Turk adası.


• Kaliforniya’da bir topluluğa verilen ad.


• Türk dili ve bununla alakalı olanlara verilen ad. bak.dmy.info/ay-isimleri-nereden-gelir/

Bir rapçi, bir komedi yazarı, sahte ve hileli bir satranç makinesi, Amazon şirketinin kullanıcılara iş karşılığı ödeme yapan teknolojisi, Final Fantasy VII oyununda bileşke bir karakter, Maske filminde bir motosiklet kulübü, Scrubs dizisindeki ana karakter, Godfather’da uyuşturucu ticareti yapan karakter, Snatch filminde bir suçlu karakter, Terminatör’de bir karakter, aynı filmde bir satranç bilgisayarı ve saire birçok Türk adlandırılması var. Şahısların nicki olarak da sık kullanılıyor. Batıdaki kullanımların çoğu İrlandalı yerine kullanılan “Türk” tabiridir.  Bizdeki Türk adı ise büyük olasılıkla Türe- eyleminden türeyen, töre+ adından töreli ya da tüze+ adından hukuklu, tüzüklü anlamına gelmektedir. Güçlü kuvvetli anlamı biraz yakıştırma gibidir. Yine de bu anlamda kullanıldığı da olmuştur. Öte yandan 1. yy. da batıda rastlansa da Türk sözcüğüne benzer sesler (T’u-cüeh- Ting- Ting) Mö. 3. yüzyılda bulunmaktadır. Türklerin Türk adını bahsettiği ilk yazılar ise Göktürk Devleti dönemindedir. 732′de dikilen Kül Tigin Yazıtı günümüze ulaşan ilk Türkçe resmi belgedir. Orhun Yazıtları 19. Yüzyıl sonunda keşfedilmeden önce en eski Türkçe yazı Kutadgu Bilig idi.

Türk Adı Ne anlama Gelir?

Filozof Nedir?

Filozof nedir? Ne yapar? Güncel sözlükte: Felsefeyle uğraşan ve felsefenin gelişmesine katkıda bulunan kimse, felsefeci, °feylesof. 2. öna. Felsefe yapmaya meraklı olan (kimse).3. öna. mec. Sakin, kendi halinde yaşayan, olayları kendine özgü yorumlayan.  Türkçede ilk olarak Yusuf Has Hacib tarafından Kutadgu Bilig adlı eserde geçen bu kelime kökenbilimsel sözlükte: feylesuf ~ Ar faylasūf/fīlasūf felsefe ile uğraşan ~ EYun filósofos bilgelik seven, a.a. ☼ Pythagoras, Yun. filozof (MÖ 5. yy) & EYun filéō sevmek + EYun sofós bilge, bilgin, usta ” fil(o)+, sofist  diye geçmektedir. Edebiyatımızda feylesof, rind, bilge, mutasavvıf, alim diye kast edilen bir imgenin tüm dünyadaki adıdır. dmy.info/felsefe-nedir

Filozof adlandırmasını kullanan ilk kişinin Pisagor (Pythagoras) (MÖ. 570-495) olduğu söylenir. Pisagor filozof sözcüğünü “sorgulayıp bulmaya çalışan” anlamında kullanıyordu. Bundan önce filozoflar bilge, alim gibi sözcüklerle çağırılıyordu. İlk filozofun Miletli Thales (MÖ. 624-546)  olduğu varsayılır. Tabi böyle bir tanım yapmak zordur. Zira felsefenin tanımı, filozofun tanımı, hayatın anlamı çözülememişken bu felsefeyi ilk yapanı kararlaştırmak zordur. Tarih boyunca bilge kişilere filozof sözcüğü yakıştırılmıştır. Bilim adamları 18. yy. a kadar “doğa filozofları” olarak anılmıştır. “Filozof” herhangi bir konuda düşüncelerin ötesini soruşturan, sorgulayan, arka perdesini bulmaya çalışan kişilere yakıştırılan bir ünvan olmuştur.  Filozof adını kullanan ilk kişiler Yunanlı bilginlerdi. Batı Anadolu, Trakya ve Mora Yarımadası çevresinde kullanılmaya başlanan isim giderek tüm dünyaya yayıldı. Yunan kültürü üzerine yükselen Roma İmparatorluğu baş etkendi. Cicero’nun yazılarında filozof, felsefe ve Yunanlıları sık sık okuyoruz.

Felsefenin başladığı tarih olarak 6.yy söylenir. Konfüçyüs ve Thales 6. yüzyılda yaşamış çağdaş düşünürlerdi. Thales kendine filozof demiyordu ama sonradan ilk filozof sayıldı. Buda ise halen batıda etkisi devam eden yalnızca filozof olarak kabul edilmeyen bir bilgindir. Konfüçyüs ise önemi sonradan anlaşılan bir düşünürdü. Üçünün aynı anda yaşadığı bu zaman başlangıç kabul edilse de sonradan felsefe adını alan bu bilgelik hareketi daha eskilere uzanmalıdır. Her şeyin bir etkisi ve bir tepkisi olduğu gibi felsefenin de nedenleri vardır. Felsefe Kant’ın dediği gibi boş zamanı olan Yunanlılarca icat mı edilmiştir? Belki sistematik olması Yunanlılardandır ancak bilgelik, sorgulama, merak etme insanın eski zamanlarına kadar ulaşır. Aristo’nun dediği gibi:  ”insan doğal olarak bilmek ister.” Felsefede doğal bir yan olmalıdır. Bir şey felsefeye neden olmuştur.

Felsefe neye tepki göstermiştir? Filozof, bilge, alim diye addedilen kişilerin özellikleri nelerdir? Filozoflara baktığımızda, kalabalıkların peşine düştüğü günlük heveslerden ve maddi zevklerden arınmış, kurtulmuş kimseler görürüz. Hırs sadece sorgulamalarında vardır. Çoğunluğun ve kalabalığın yaptığını, yaşamak için yok etmeyi yapmazlar. Doğu bilginlerinin çoğu bir canlıyı inciteceğim diye bir yere gitmez, bazı bakliyat ve sebzeler hariç bir şey bile yemezlerdi. Batıda da filozofluk, halka danışmanlık yapan, geçimini hocalık veya basit işlerden karşılayan kişiye denk gelirdi. Tarih boyunca benzer özellikler yakıştırılmış, yaşanmıştır. Bir şey daha yakıştırılır. “Karşı çıkmak” Filozof doğal olarak sorgulamak ister. Çünkü bilgelik diğerlerinden farklı olmaktır. Bilgenin iyi ya da kötü olması bir yana, farklı olması elzemdir.

Diğer insanlardan farklı olarak filozof ezmez, sömürmez. En başta bilgelik, filozofluk böyle çıkmıştır. Sorgulanacak bazı şeyler vardır. Mesela insanın en temel özellikleri sorgulamaya değerdir. “bencillik” en başta gelir. İnsan epey bencil olmalı ki, filozofta en az bulunan özelliklerden biridir.  Felsefeyi doğuran da filozofun bu bencilliği fark etmesidir. İnsanın kendince uydurup kendince inanmasını saçma bulan ve eleştirene filozof denir. İnsanın geri dönülmeyecek ölçüde bozulduğunu söyleyen, uyaran, ölçülü olmayı tavsiye eden kişiler genelde filozoftur. Filozoflar genelde fikirleri adına bir eyleme geçmezler. Sadece söylerler. Felsefede uygulama aşamasına geçmek pek nadirdir. Platon’un 2400 yıl önce dediği gibi “filozofların iktidarı” hiç mümkün olmamıştır. Çünkü uygulamaya geçecek bir şey yoktur. Zorla felsefe olmaz. İnsanlar olan iyilikten de soğurlar. Sokrates gibi “doğurtma yöntemi” uygulanır. Sokrates çarşıda pazarda halka sohbet ediyor, felsefe yapıyordu. Cevapları vermek yerine tartışıyor, insanlara ip uçları vererek kendileri için keşfetmelerini sağlıyordu. Böylelikle filozof hem kendine, insanlığa fayda sağlıyordu; hem de çevredeki tüm varlık alemine farklı bakış açılarından yaklaşabiliyordu.

Wittgenstein tüm filozofları “suyu bulandırmakla” suçlamış, felsefe yapmak yerine el işlerinde çalışmayı öğütlemişti. Marks, filozofları dünyayı sadece yorumlamakla eleştirmişti.  Hawking gibi fizikçiler felsefenin öldüğünü ve bilimlerle yarışamadığını söylemişti. Birçok filozof ve bilgin felsefeyi ve filozofları eleştirmişti. Felsefeyi öldürdüğünü söyleyen bir sürü insan vardı. Ne yazık ki tüm bu kişiler yok olsa da felsefe dediğimiz etkinlik kalacaktır. İnsanlık bile yok olsa felsefe muhakkak vardır. Tabi felsefe tanımını çok geniş alıyoruz. Sözlüklere bakmayıp, geneli eleştiren bir felsefe anlayışını göz önüne alırsak evrende her zaman felsefi bir yön olduğunu görürüz. Filozof insanın kötü yanını fark edip dehşete düşen, sonrasında felsefi sorgulamalar yapan insanların genel adıdır.

Filozof Nedir?